شرح دعای مکارم الاخلاق صفحه 116

روایت نه در راستای حفض جناح، بلکه در جهت  دور نگه داشتنِ خود از موجبات فروافتادن در پرتگاه و مهلکه در جریان حیات مطرح گردید.

[38 _ و حُسن السیره]

سیره در لغت به معانی روش و طریقه، هیأت، نامه ی اعمال مرد، شهرت، معروفیّت، سرگذشت، تاریخ و زندگانی آمده است. جمع آن سیَر است. عرب، انسان نیکوروش را حَسُن السیره می خواند. گفته اند: «مَن طابت سریرته حُمدت» کسی که پاک دل بوده و نیّتی صاف داشته باشد، افعال و روش او پسندیده می شود. به انسان خوش قلب و مهربان «طیّب السریره» گفته می شود. دو تعبیر بعدی نیز با اندک تفاوت، همین مفهوم را بیان می کند.

با دقّت در همین معانی لغوی، به خوبی آشکار می شود که این ویژگی خلقی، ریشه در درون دارد و منجر به بروز خارجی می شود. این مطلب را معنی کاربردی دیگری برای لغت سریره تأیید می نماید که جمع آن سرائر و به معنی راز است. راز، آن امر درونی است که انسان در خود نگه می دارد.

ممکن است در بدو امر، عباراتی هم چون «حسن العریکه»، «خفض الجناح»، «حسن السیره»، «سکون الرّیح»، «طیب المخالقه» و... که در این بخش از بیان امام سجّاد علیه السلام آمده، همه از یک ردیف و به معنی رفتاری خوش به نظر بیاید؛ امّا دقّت در هر یک از آن ها نشان می دهد که بار فرهنگی متفاوت دارد و از دیگری ممتاز است. اینان تنها کلمات و عباراتی مترادف نیستند که در کنار هم قرار گرفته باشند.

امام علی علیه السلام می فرمایند :

«حُسن السیره عنوان حُسن السّریره.»(1)

«خوش خویی و راه و روش نیکو، بیانگر سیرت پسندیده ی فرد است.»

یعنی جلوه ای زیبا از درونی آراسته و پیراسته می باشد. کلام آن حضرت ناظر به یکی از مسائل مهمّ اجتماعی یعنی امر حکومت است و این حُسن روش و طریقه را عاملی اساسی در حفظ اقتدار و در عین حال پایداری و محافظت یک نظام حکومتی برمی شمارد. حضرتش می فرماید :

«حُسن السیره جمال القدره و حصن الإمره»(2)

«راه و روش نیکو، زیبایی قدرت و نگاهداری امارت است.»

از دیدگاهی دیگر، امام مرگ انسانِ بدسیرت را موجب شادی مردم برمی شمارد و می فرماید :

«من ساءت سیرتُه سَرّت منیّتُه.»(3)

1- غرر و درر: 4844.
2- همان: 4847.
3- همان: 7942.