اخلاق زندگی (3) : مجموعه متن های برنامه ای برای گروه های خانواده و اجتماعی صفحه 112

میانه روی در شوخی

میانه روی در شوخی

در روابط اجتماعی سالم، مزاح به عنوان رفتاری اجتماعی جایگاه ویژه­ای دارد. حضرت علی(ع) در سفارشی می­فرماید:

إِنَّ هذِهِ القُلُوبُ تَمَلُّ کَما تَمَلُّ الْأَبْدانُ فَابْتَغُوا لَها طَرائِفَ الحِکَمِ .(1)

دل­ها [روح­ها] نیز مانند جسم­ها خسته و افسرده می­شوند، پس آنها را با لطیفه­های حکمت­آمیز خشنود و خستگی و ملامت آنها را برطرف کنید.

البته هنگام شوخی نباید از حدود شرعی آن خارج شد. مزاح وقتی مناسب است که به حقوق دیگران تجاوز نگردد و موجب آزار دیگران نشود. بنابراین، نباید برای خوش حالی گروهی، گروه دیگر را آزار داد. زیاده­روی در شوخی بسیار ناپسند است، ولی اگر شرایط شوخی رعایت شود، یکی از پسندیده ترین امور زندگی اجتماعی است. در سیره رسول الله می­خوانیم:

پیامبر خدا مزاح و شوخی می­کرد و [در شوخی کردن] سخن ناحقی نمی­گفت و [با شوخی] دلِ کسی را نمی آزرد و در آن زیاده روی نمی کرد.(2)

بنا بر آنچه گذشت، پیروان واقعی معصومین(ع) باید از زیاده­روی در شوخی دوری کنند و به میانه­روی روی آورند. حضرت رسول در سخنی می­فرماید:

مَنْ خالَفَ سُنَّتِی فَقَدْ ضَلَّ وَ کان عَمَلُهُ فِی تَبابٍ أَما إِنِّی أَضَحَکُ وَ أَبْکِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ مِنْهاجِی وَ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.(3)

1- نهج­البلاغه، حکمت 91.
2- بحارالانوار، ج 72، ص 235.
3- اصول کافی، ج 2، ص 85.