- پیشگفتار 1
- اشاره 1
- 1. نفس ملهمه 3
- 3. نفس لوامه 4
- 2. نفس اماره 4
- 4. نفس مطمئنه 5
- فصل اول: اخلاق فردی 8
- آداب تلاوت قرآن 8
- اشاره 8
- تقوا و پرهیزکاری 9
- تمسک به قرآن 11
- نمازگزاری 12
- حضور قلب در نماز 13
- ذکر الهی، عامل آرامش 14
- تهجد و شبزندهداری 15
- سحرخیزی 17
- اهمیت نماز 17
- آثار نماز 19
- دعا 20
- محبت و انس با خدا 21
- استغفار 23
- یاد مرگ 24
- خودانتقادی 25
- پاک سازی نیتها 26
- تذکر و تفکر 27
- زهد (1) 29
- زهد (2) 30
- توکل (1) 31
- توکل(2) 33
- ادای تکالیف دینی 34
- شکر و سپاس گزاری 35
- محاسبه و مراقبت از نفس 37
- میانه روی در اقتصاد 38
- میانه روی در دنیاگرایی 39
- اعتدال در گفتار 41
- میانهروی در عبادت 42
- میانه روی در زندگی 43
- ترس از خدا و امید به او 44
- میانه روی در انفاق 45
- میانهروی در لباس پوشیدن 47
- میانهروی در خوردن و آشامیدن 48
- تأمل در کارها 49
- امیدواری به خداوند 50
- رضا و تسلیم 51
- خداترسی 53
- اخلاص در عمل (1) 54
- اخلاص در عمل (2) 55
- شرم 56
- شرح صدر 57
- نَفسْ ستیزی 58
- امید داشتن 60
- 2. افراط 61
- فرونشاندن خشم 61
- اشاره 61
- 1. تفریط 61
- آبرومندی 62
- پرهیز از خودبینی 63
- پرهیز از جاهطلبی 64
- ترک خودستایی 65
- تقویت اراده 67
- شجاعت 68
- سکوت 69
- ادبورزی 71
- عزتمداری 73
- جوان مرد 74
- کنترل زبان 75
- صبر و شکیبایی 76
- مسئولیت گوش 77
- گناه گریزی 79
- خرسندی و بی نیازی 80
- سرعت در توبه و بازگشت 82
- اصرار بر گناه 83
- ترک آرزوهای دراز 84
- دوری از شکمپرستی 86
- کنترل خشم 87
- غفلتگریزی 88
- نظم و برنامهریزی 89
- کار و تلاش 91
- عوامل کاهش یا افزایش روزی 92
- پرهیز از دروغ گویی 94
- انتظار فرج 95
- بهداشت جسم و جان 96
- صبر 98
- پرهیز از اسراف 99
- فروتنی در راه رفتن 100
- دوری از هوا پرستی 101
- شیطان گریزی 103
- اشاره 105
- فصل دوم: اخلاق اجتماعی 105
- حسن خلق 105
- برآوردن حاجت مؤمن 106
- صدقه 108
- قرضالحسنه 109
- میانه روی در شوخی 112
- میانهروی در دوستی و ستایش دیگران 113
- اعتدال در سرزنش و برخورد با دیگران 114
- دوری از دروغ (1) 115
- پرهیز از دروغ گویی (2) 116
- میانهروی در معاملات 118
- یتیم نوازی 119
- احسان به دیگران 121
- آداب دیدار بیمار 123
- دیدوبازدید 124
- نیکی به والدین 125
- برادری 126
- صله رحم 127
- غیرتمندی 128
- اصلاح میان مردم 130
- مدارا با دیگران 130
- فروتنی با مردم (1) 132
- فروتنی(2) 133
- امانت داری 134
- حقوق برادری 136
- پرهیز از سخن چینی 137
- پرهیز از کینه توزی 139
- تولّی و تبرّی 140
- دوری از تکبر 141
- عوامل تکبر 142
- ترک غیبت 143
- پرهیز از بدبینی (1) 145
- بدگمانی (سوءظن) (2) 146
- ریا و خودنمایی 148
- خیرخواهی و خدمت به بندگان 149
- خوش رویی 150
- پندپذیری 152
- رعایت حریم دیگران 153
- عفو و چشمپوشی 154
- وفای به عهد 155
- احسان و نوع دوستی 157
- پیشی گرفتن در سلام 158
- ادب 159
- مهرورزی و همدردی 161
- بهترین دوستان 162
- نیکی به والدین 164
- معاشرت نیکو 165
- کارگشایی 166
- خوش گمانی 167
- مهماننوازی 169
- امر به معروف و نهی از منکر 170
- دوری از تعصب 172
- دوری از تهمت 174
- حفظ زبان 176
- کتاب نامه 179
انسان را با آلودگی به گناهان پرورش میدهد. در روایتی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله این گونه می خوانیم:
سُئِلَ رَسولُ الله صلی الله علیه و آله أَیَکُونُ المُؤمِنُ جَباناً؟ قالَ نَعَم، قِیلَ وَیَکُونُ بَخیلاً؟ قالَ نَعَم. قیل وَیَکونُ کَذّاباً؟ قالَ لا.(1)
از پیامبر پرسیده شد: آیا ممکن است انسان باایمان ترسو باشد؟ ایشان فرمود: آری. [اصحاب] دوباره پرسیدند: آیا ممکن است بخیل باشد؟ حضرت فرمود: آری. باز پرسیدند: آیا ممکن است دروغگو باشد؟ پیامبر فرمود: نه.
در روایت زیبای دیگری از آن حضرت، مؤمنان را از دوستی با دروغگو برحذر میدارد و می فرماید:
ایّاکَ وَ مَصادَقهُ الکَذّّابِ فَإنَّهُ کَالسَّرابِ یُقَرِّبُ عَلَیکَ البَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیکَ القَرِیبَ.(2)
از دوستی با دروغ گو بپرهیز که او چون سراب است. دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را در نظر تو دور مینمایاند.
پرهیز از دروغ گویی (2)
پرهیز از دروغ گویی (2)
در فضیلت صداقت همین بس که این صفت از صفات خداوند متعال است، چنان که در قرآن می خوانیم: «وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللّهِ قِیلاً؛ از خدا راست گوتر کیست؟» (نساء: 122) همچنین از مؤمنان خواسته شده با صادقان و راست گویان همراه و همگام باشند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! باتقوا باشید و با راست گویان همراه و همگام
1- جامع الأخبار، ص 148.
2- نهجالبلاغه، کلمات قصار شماره 37.