اخلاق زندگی (3) : مجموعه متن های برنامه ای برای گروه های خانواده و اجتماعی صفحه 152

پندپذیری

پندپذیری

انسان همواره در معرض خطا و غفلت است. ازاین رو، به موعظه و نصیحت نیازمند است. زیاد پرداختن به امور مادی، موجب غفلت و مرگ قلب­ها و دوری از یاد خدا می­شود. به همین دلیل، حضرت علی(ع) می­فرماید: «یا بُنَیَّ أَحِی قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَهِ؛ ای فرزندم! دلت را با موعظه زنده کن!»(1) در این زمینه غرور و غفلت، مانع پندپذیری است که امام علی(ع) از این دو مانع چنین یاد می­کند: «بَینَکُمْ وَ بَیْنَ الْمَوْعِظَهٍ حِجابٌ مِنَ الْعِزَّهِ؛ میان شما و موعظه، پرده­ای از غرور و غفلت است.»(2) امام جواد(ع) نیز در حدیثی می فرماید:

اَلْمُؤْمِنُ یَحْتاجُ إلی ثَلاثِ خِصالٍ: تَوفِیقٌ مِنَ اللهِ وَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِهِ و قَبُولٌ مِمَّن یَنْصَحُهُ.(3)

مؤمن، نیازمند سه خصلت است: توفیق از سوی خداوند، اندرزدهنده­ای از درون جان (وجدان) و قبول نصیحت از نصیحت کننده.

بنابراین، افزون بر واعظ بیرونی، آدمی به واعظی درونی نیز نیازمند است، چنان که حضرت علی(ع) دراین باره فرمود: «مَن کانَِ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ کانَ عَلَیْهِ مِنَ اللهِ حافِظٌ؛ هرکه واعظی درونی داشته باشد، از جانب خداوند نگهدارنده­ای دارد.»(4) در پیرامون ما امور متعددی هست که زمینه عبرت آموزی را فراهم می­کند. اولیای دین به ما سفارش کرده­اند که از پیشینیان پند بگیریم، چنان که امام علی(ع) می­فرماید: «اِتَّعِظُوا مِمَّن کانَ قَبْلَکُمْ قَبْلَ أَنْ یَتَّعِظَ بِکُمْ مَنْ بَعْدَکُمْ؛ از سرگذشت پیشینیان پند بگیرید، پیش از آنکه آیندگان از سرگذشت شما پند

1- غررالحکم و دررالکلم، ج 2، ص 206.
2- نهج­البلاغه، ص 55.
3- بحارالانوار، ج 78، ص 358.
4- بحارالانوار، ج 78، ص 454.