- اشاره 1
- پیشگفتار 1
- 1. نفس ملهمه 3
- 3. نفس لوامه 4
- 2. نفس اماره 4
- 4. نفس مطمئنه 5
- آداب تلاوت قرآن 8
- اشاره 8
- فصل اول: اخلاق فردی 8
- تقوا و پرهیزکاری 9
- تمسک به قرآن 11
- نمازگزاری 12
- حضور قلب در نماز 13
- ذکر الهی، عامل آرامش 14
- تهجد و شبزندهداری 15
- اهمیت نماز 17
- سحرخیزی 17
- آثار نماز 19
- دعا 20
- محبت و انس با خدا 21
- استغفار 23
- یاد مرگ 24
- خودانتقادی 25
- پاک سازی نیتها 26
- تذکر و تفکر 27
- زهد (1) 29
- زهد (2) 30
- توکل (1) 31
- توکل(2) 33
- ادای تکالیف دینی 34
- شکر و سپاس گزاری 35
- محاسبه و مراقبت از نفس 37
- میانه روی در اقتصاد 38
- میانه روی در دنیاگرایی 39
- اعتدال در گفتار 41
- میانهروی در عبادت 42
- میانه روی در زندگی 43
- ترس از خدا و امید به او 44
- میانه روی در انفاق 45
- میانهروی در لباس پوشیدن 47
- میانهروی در خوردن و آشامیدن 48
- تأمل در کارها 49
- امیدواری به خداوند 50
- رضا و تسلیم 51
- خداترسی 53
- اخلاص در عمل (1) 54
- اخلاص در عمل (2) 55
- شرم 56
- شرح صدر 57
- نَفسْ ستیزی 58
- امید داشتن 60
- اشاره 61
- 2. افراط 61
- فرونشاندن خشم 61
- 1. تفریط 61
- آبرومندی 62
- پرهیز از خودبینی 63
- پرهیز از جاهطلبی 64
- ترک خودستایی 65
- تقویت اراده 67
- شجاعت 68
- سکوت 69
- ادبورزی 71
- عزتمداری 73
- جوان مرد 74
- کنترل زبان 75
- صبر و شکیبایی 76
- مسئولیت گوش 77
- گناه گریزی 79
- خرسندی و بی نیازی 80
- سرعت در توبه و بازگشت 82
- اصرار بر گناه 83
- ترک آرزوهای دراز 84
- دوری از شکمپرستی 86
- کنترل خشم 87
- غفلتگریزی 88
- نظم و برنامهریزی 89
- کار و تلاش 91
- عوامل کاهش یا افزایش روزی 92
- پرهیز از دروغ گویی 94
- انتظار فرج 95
- بهداشت جسم و جان 96
- صبر 98
- پرهیز از اسراف 99
- فروتنی در راه رفتن 100
- دوری از هوا پرستی 101
- شیطان گریزی 103
- حسن خلق 105
- فصل دوم: اخلاق اجتماعی 105
- اشاره 105
- برآوردن حاجت مؤمن 106
- صدقه 108
- قرضالحسنه 109
- میانه روی در شوخی 112
- میانهروی در دوستی و ستایش دیگران 113
- اعتدال در سرزنش و برخورد با دیگران 114
- دوری از دروغ (1) 115
- پرهیز از دروغ گویی (2) 116
- میانهروی در معاملات 118
- یتیم نوازی 119
- احسان به دیگران 121
- آداب دیدار بیمار 123
- دیدوبازدید 124
- نیکی به والدین 125
- برادری 126
- صله رحم 127
- غیرتمندی 128
- مدارا با دیگران 130
- اصلاح میان مردم 130
- فروتنی با مردم (1) 132
- فروتنی(2) 133
- امانت داری 134
- حقوق برادری 136
- پرهیز از سخن چینی 137
- پرهیز از کینه توزی 139
- تولّی و تبرّی 140
- دوری از تکبر 141
- عوامل تکبر 142
- ترک غیبت 143
- پرهیز از بدبینی (1) 145
- بدگمانی (سوءظن) (2) 146
- ریا و خودنمایی 148
- خیرخواهی و خدمت به بندگان 149
- خوش رویی 150
- پندپذیری 152
- رعایت حریم دیگران 153
- عفو و چشمپوشی 154
- وفای به عهد 155
- احسان و نوع دوستی 157
- پیشی گرفتن در سلام 158
- ادب 159
- مهرورزی و همدردی 161
- بهترین دوستان 162
- نیکی به والدین 164
- معاشرت نیکو 165
- کارگشایی 166
- خوش گمانی 167
- مهماننوازی 169
- امر به معروف و نهی از منکر 170
- دوری از تعصب 172
- دوری از تهمت 174
- حفظ زبان 176
- کتاب نامه 179
پدرم (امام محمدباقر(ع)) بارها میفرمود: هیچچیز برای قلب زیانبارتر از گناه نیست؛ چه آنکه قلب با گناه میآمیزد و بر گناه اصرار میورزد تا آنکه گناه بر قلب چیره میشود و سرانجام آن را وارونه میکند.
قلبی که بر اثر زیاده روی در گناه، پاکی و طهارت اولیه خود را از دست دهد، سخن حق و موعظه در آن اثر نمی کند و این همان راهی است که به فرموده خدا در قرآن کریم، پایانش کفر و تکذیب آیات خدا و استهزای حقایق آسمانی خواهد بود. در سوره روم می خوانیم:
ثُمَّ کَانَ عَاقِبَهَ الَّذِینَ أَسَاؤُا السُّوآی أَنْ کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَکَانُوا بِهَا یَسْتَهْزِؤُن. (روم: 10)
پس آنها که بد کردند [و در ارتکاب گناه اصرار ورزیدند]، دچار عاقبتی بدتر شدند. [و آن اینکه] آیات خدا را تکذیب کردند و آنها را به استهزا گرفتند.
آدمی با اصرار بر گناه، توفیقات الهی را از دست می دهد و در دام دنیا و خواسته های نفسانی گرفتار میشود. امام صادق(ع) در این باره می فرماید:
یَقُولُ اللهُ تَعالی: إِنَّ أدْنی ما أَصْنَعُ بِالْعَبْدِ إِذا اَثَرَ شَهْوَتَهُ عَلی طاعَتِی أَنْ اُحَرِّمُّهُ لَذِیذََ مُناجاتی.(1)
خداوند تعالی میفرماید: هنگامی که بنده من خواهشهای نفسانی خویش را بر طاعت من ترجیح دهد، کمترین کیفری که در حق او روا میدارم آن است که او را از لذت مناجات خودم محروم میسازم.
بنابراین، شایسته نیست انسان خردمند در رفع آثار شوم گناه از صفحه دل درنگ کند؛ زیرا گناه چون سم مهلکی است که اگر در رفع آن هرچه زودتر اقدام نکند، راه نجاتی برایش باقی نمیماند.
ترک آرزوهای دراز
ترک آرزوهای دراز
1- جامع السعادات، ج 3، ص8.