- پیشگفتار 1
- اشاره 1
- 1. نفس ملهمه 3
- 3. نفس لوامه 4
- 2. نفس اماره 4
- 4. نفس مطمئنه 5
- آداب تلاوت قرآن 8
- فصل اول: اخلاق فردی 8
- اشاره 8
- تقوا و پرهیزکاری 9
- تمسک به قرآن 11
- نمازگزاری 12
- حضور قلب در نماز 13
- ذکر الهی، عامل آرامش 14
- تهجد و شبزندهداری 15
- سحرخیزی 17
- اهمیت نماز 17
- آثار نماز 19
- دعا 20
- محبت و انس با خدا 21
- استغفار 23
- یاد مرگ 24
- خودانتقادی 25
- پاک سازی نیتها 26
- تذکر و تفکر 27
- زهد (1) 29
- زهد (2) 30
- توکل (1) 31
- توکل(2) 33
- ادای تکالیف دینی 34
- شکر و سپاس گزاری 35
- محاسبه و مراقبت از نفس 37
- میانه روی در اقتصاد 38
- میانه روی در دنیاگرایی 39
- اعتدال در گفتار 41
- میانهروی در عبادت 42
- میانه روی در زندگی 43
- ترس از خدا و امید به او 44
- میانه روی در انفاق 45
- میانهروی در لباس پوشیدن 47
- میانهروی در خوردن و آشامیدن 48
- تأمل در کارها 49
- امیدواری به خداوند 50
- رضا و تسلیم 51
- خداترسی 53
- اخلاص در عمل (1) 54
- اخلاص در عمل (2) 55
- شرم 56
- شرح صدر 57
- نَفسْ ستیزی 58
- امید داشتن 60
- 1. تفریط 61
- 2. افراط 61
- فرونشاندن خشم 61
- اشاره 61
- آبرومندی 62
- پرهیز از خودبینی 63
- پرهیز از جاهطلبی 64
- ترک خودستایی 65
- تقویت اراده 67
- شجاعت 68
- سکوت 69
- ادبورزی 71
- عزتمداری 73
- جوان مرد 74
- کنترل زبان 75
- صبر و شکیبایی 76
- مسئولیت گوش 77
- گناه گریزی 79
- خرسندی و بی نیازی 80
- سرعت در توبه و بازگشت 82
- اصرار بر گناه 83
- ترک آرزوهای دراز 84
- دوری از شکمپرستی 86
- کنترل خشم 87
- غفلتگریزی 88
- نظم و برنامهریزی 89
- کار و تلاش 91
- عوامل کاهش یا افزایش روزی 92
- پرهیز از دروغ گویی 94
- انتظار فرج 95
- بهداشت جسم و جان 96
- صبر 98
- پرهیز از اسراف 99
- فروتنی در راه رفتن 100
- دوری از هوا پرستی 101
- شیطان گریزی 103
- حسن خلق 105
- فصل دوم: اخلاق اجتماعی 105
- اشاره 105
- برآوردن حاجت مؤمن 106
- صدقه 108
- قرضالحسنه 109
- میانه روی در شوخی 112
- میانهروی در دوستی و ستایش دیگران 113
- اعتدال در سرزنش و برخورد با دیگران 114
- دوری از دروغ (1) 115
- پرهیز از دروغ گویی (2) 116
- میانهروی در معاملات 118
- یتیم نوازی 119
- احسان به دیگران 121
- آداب دیدار بیمار 123
- دیدوبازدید 124
- نیکی به والدین 125
- برادری 126
- صله رحم 127
- غیرتمندی 128
- اصلاح میان مردم 130
- مدارا با دیگران 130
- فروتنی با مردم (1) 132
- فروتنی(2) 133
- امانت داری 134
- حقوق برادری 136
- پرهیز از سخن چینی 137
- پرهیز از کینه توزی 139
- تولّی و تبرّی 140
- دوری از تکبر 141
- عوامل تکبر 142
- ترک غیبت 143
- پرهیز از بدبینی (1) 145
- بدگمانی (سوءظن) (2) 146
- ریا و خودنمایی 148
- خیرخواهی و خدمت به بندگان 149
- خوش رویی 150
- پندپذیری 152
- رعایت حریم دیگران 153
- عفو و چشمپوشی 154
- وفای به عهد 155
- احسان و نوع دوستی 157
- پیشی گرفتن در سلام 158
- ادب 159
- مهرورزی و همدردی 161
- بهترین دوستان 162
- نیکی به والدین 164
- معاشرت نیکو 165
- کارگشایی 166
- خوش گمانی 167
- مهماننوازی 169
- امر به معروف و نهی از منکر 170
- دوری از تعصب 172
- دوری از تهمت 174
- حفظ زبان 176
- کتاب نامه 179
حضرت علی بن موسی الرضا(ع) میفرماید: «اَلْغَضَبُ مِفْتاحُ کُلّ شَرٍّ؛ غضب، کلید هر بدی است.»(1) رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز میفرماید:
مَنْ کَظَمَ غَیْظاً وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلیٰ إِمْضٰائِهِ حَشَا اللهُ قَلْبَهُ أَمناً وَ ایماناً یَوْمَ الْقِیٰامَه.(2)
آن که خشمی را فرو برد، با اینکه میتوانست آن را اعمال کند، خداوند دل او را در روز قیامت از آرامش و ایمان پر میکند.
آن حضرت در حدیث دیگری میفرماید: «إنّ لِجَهَنَّمَ باباً لا یَدْخُلُ مِنْهُ إِلاّ مَنْ شَفیٰ غَیْظَهُ بِمَعْصِیَهِ اللهِ تَعٰالیٰ؛ یکی از درهای جهنم مخصوص کسانی است که خشم خود را فرو نمی نشانند, مگر با معصیت خدای تعالی.»(3) پس شایسته است هرگاه خشمگین شدیم، خدای قادر متعال را به یاد آوریم و شخصیت و کرامت خود و برادر دینی مان را در نظر بگیریم و با یاری جستن از خدای متعال، آرامش و وقار را بر قلب و روحمان حاکم کنیم.
غفلتگریزی
غفلتگریزی
سرچشمه تقوا، یاد خدا و توجه به حضور در برابر ذات او از یک سو و توجه به مرگ و قیامت از سوی دیگر است. ازاین رو، توجه دادن به این دو اصل؛ یعنی مبدأ و معاد، در رأس برنامههای تربیتی انبیا و اولیا قرار داشته است. در قرآن مجید درباره دعوت به خدامحوری آمده است:
وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ. (حشر:19)
1- اصول کافی، ج 2، ص 303.
2- اصول کافی، ج 2، ص 110.
3- احیاء علوم الدین، ج 3، ص 149.