- دیباچه 1
- اشاره 4
- 2. هدف پژوهش 5
- 4. فرضیه های پژوهش 6
- 5. پیشینه پژوهش 6
- 7. ضرورت و اهمیت پژوهش 9
- 8. روش پژوهش 11
- 9. مفهوم تربیت دینی 12
- 10. تفاوت تربیت دینی و غیردینی 15
- 11. قلمرو تربیت دینی 17
- 12. کاربرد رسانه ای 18
- اشاره 23
- الف) قرآن کریم 24
- اشاره 24
- ب) سنت رسول اللّه صلی الله علیه و آله 25
- ج) سیره امامان معصوم علیهم السلام 27
- اشاره 28
- یک _ ملا محسن فیض کاشانی 28
- دو _ ملا احمد نراقی 28
- د) اندیشه بزرگان دین 28
- سه _ علامه سید محمدحسین طباطبایی 29
- چهار _ امام خمینی رحمه الله 30
- اشاره 34
- 1. تربیت جسمانی 35
- 2. تربیت دینی 36
- 3. تربیت عاطفی 36
- 4. تربیت اخلاقی 37
- 6. تربیت جنسی 38
- 5. تربیت عقلانی 38
- 7. تربیت سیاسی 39
- اشاره 41
- الف) ایمان 42
- اشاره 42
- 1. ویژگی های همسران شایسته 42
- ب) عقل و زیرکی 44
- ج) شرم و حیا 45
- ه) نجابت و اصالت خانواده 46
- د) عفت و پاک دامنی 46
- 2. نقش مادر در تربیت دینی کودک پیش از تولد 47
- اشاره 47
- الف) دعا برای طلب فرزند صالح 49
- ج) پرهیز از آمیزش در کنار بچه ها 50
- ب) بردن نام و یاد خدا 50
- اشاره 52
- د) تأثیر غذای مادر بر جنین 52
- اثر مواد مخدر بر جنین 55
- اشاره 55
- یک _ الکل 56
- سه _ سیگار 57
- اشاره 58
- 3. نقش مادر در تربیت دینی کودک پس از تولد 58
- ب) انتخاب نام نیک 59
- الف) ایجاد فضای معنوی 59
- ج) کام برداشتن نوزاد 60
- د) صدقه دادن برای فرزند 61
- ه) عقیقه برای فرزند 63
- و) آداب شیر دادن 64
- اشاره 64
- یک _ شیر دادن همراه با طهارت 65
- سه _ آموزش ارزش های اخلاقی 68
- دو _ شیر دادن همراه با نام خدا 68
- ح) پرورش عزت نفس 70
- ط) پرورش حس خودباوری در کودک 72
- ی) تکریم و احترام کودک 73
- ک) پرورش باورهای دینی 74
- ل) آموزش قرآن 75
- م) آموزش احکام 76
- ن) آموزش آداب اسلامی 77
- س) آموزش آداب غذا خوردن 78
- ع) آموزش اخلاق نیکو 79
- ف) آموزش آداب سلام کردن 81
- ص) توجه به رشد جنسی کودک 82
- ق) راهنمایی های جنسی 83
- الف) عبادت های مادر 84
- 4. نقش رفتاری مادر در تربیت دینی کودک 84
- اشاره 84
- ب) نمازهای اول وقت مادر 86
- ج) دعاها و مناجات های مادر 87
- د) همراه بردن کودک به مسجد 88
- ه) گریه های مادر در مراسم عزاداری 89
- و) تشویق های مادر 90
- اشاره 91
- 1. ضرورت استمرار نقش های گذشته 92
- 2. جداسازی بستر خواب فرزندان 93
- 4. عمل به دستورهای دینی 96
- اشاره 96
- ب) هماهنگ بودن دستورهای مادر با دیگر مربیان 96
- الف) درست بودن دستورهای مادر 96
- ج) قابل فهم بودن دستورهای مادر برای فرزند 97
- د) هماهنگی گفتار و رفتار مادر 98
- ه) انعطاف مادر در تربیت دینی 98
- اشاره 100
- 1. حفظ پیوند عاطفی میان مادر و فرزند 101
- 2. مشورت با جوان 102
- 3. شناسایی همسر مناسب برای جوان 103
- 4. تقویت دین باوری جوان 104
- اشاره 105
- 1. احساسات دختر 106
- 2. عفت و پاک دامنی دختر 107
- 3. احترام ویژه به دختر 108
- 4. آموزش احکام ویژه به دختر 108
- 5. نقش آموزی به دختر 109
- اشاره 110
- اشاره 111
- الف) لزوم تبیین نقش مادر 111
- 1. پیشنهادهایی برای برنامه سازان 111
- ب) پرورش حس مسئولیت پذیری مادران در برابر فرزندان 112
- ج) تحکیم روابط مادران و فرزندان 113
- ه) پرهیز از ترسیم الگوهای در رسانه 114
- د) تشویق فرزندان به پیروی از مادران 114
- 2. نقد و ارزیابی برنامه های پخش شده 115
- اشاره 116
- ب) تهیه فیلم از داستان های قرآنی 116
- 3. راه کارها 116
- الف) خودداری از پخش فیلم های بدآموز و ضدتربیتی 116
- ج) تشکیل میزگرد و گفت وگوهای مستقیم با مادران و فرزندان 117
در این تحقیق، از نوع تحلیلی _ توصیفی است که در کتاب خانه انجام شده است.
9. مفهوم تربیت دینی
9. مفهوم تربیت دینی
واژه «تربیت»، مصدر باب تفعیل، از ریشه «ربو» و در لغت به معنای رشد، افزایش یافتن و اصلاح چیزی آمده است. ابن منظور می گوید: «تربیت، از «ربو» به معنای زیادتی، رشد، نمو و نگه داری است.»(1) راغب اصفهانی، تربیت را «تغییر تدریجی امری می داند، به گونه ای که آن چیز به حد تمام برسد.»(2) ابن فارس نیز معتقد است: «اقدام بر اصلاح چیزی را تربیت می گویند».(3)
با وجود این تعریف ها، اتفاق نظر چندانی درباره تعریف اصطلاحی تربیت وجود ندارد. صاحب نظران مکتب های گوناگون علمی و تربیتی، هر کدام بر اساس گرایش، سلیقه و نیاز حوزه تخصصی خود، تعریفی از تربیت داشته اند که مجال بررسی آنها در این پژوهش نیست. آنچه در این پژوهش مهم است، مفهوم تربیت از دیدگاه اسلام و قرآن است که آن را در تعریف های کارشناسان دینی و اسلامی می توان یافت.
دانشمندان اسلامی با توجه به معنای لغوی تربیت، مفهوم پرورش دادن، شکوفا ساختن، رشد دادن و فراهم آوردن زمینه های به فعلیت رساندن استعدادهای درونی و بیرونی متربی را از آن برداشت کرده اند. استاد مرتضی مطهری می نویسد:
تربیت، به معنای پرورش دادن استعدادهای درونی ای که بالقوه در یک شی ء
1- ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1416 ه . ق، «ماده ربو».
2- محمد الراغب، المفردات فی غرایب القرآن، تحقیق: عدنان داودی، دمشق، دارالقلم، 1416ه . ق، «ماده رب».
3- احمد ابن فارس، معجم مقائیس اللغه، تحقیق و ضبط: عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ه . ق، «ماده ربّ».