- پیش گفتار 3
- خدابینی 9
- فصل اول: اخلاق فردی 9
- اشاره 9
- 1. رفتارهای اعتقادی 9
- اشاره 9
- اعتقاد به توحید افعالی 9
- اخلاص 11
- توکل 14
- خوف و رجا 15
- تسلیم و رضا 16
- مرگ اندیشی 17
- شکرگزاری 18
- عشق و ارادت به اهل بیت (ع) 19
- زیارت عاشورا در آخرین لحظه عمر 22
- تعهد به امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف 23
- ارتباط معنوی با امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف 23
- خاک پای زائر حسینی شفای درد چشم 23
- انتظار فرج 24
- زیارت اهل بیت(ع) 25
- آخرت گرایی 25
- تمسک به اهل بیت(ع) 26
- 2. رفتارهای عبادی 26
- اشاره 26
- تعبد دینی 26
- ذکر و یاد خدا 27
- سحرخیزی 28
- تقید به گفتن اذان 29
- تقید به احکام دینی 29
- نماز اول وقت 29
- اهتمام به نماز شب 31
- شب زندهداری 33
- مناجات شبانه 34
- انس با قرآن 34
- اخلاص در انجام وظیفه 35
- مجاهده با نفس 36
- کنترل نفس 36
- اشاره 36
- 3. رفتارهای عملی 36
- ثبات نفس 37
- فروتنی 38
- عزت نفس 40
- صبر و تحمل 41
- کنترل خشم 41
- بزرگواری 42
- شجاعت 42
- استفاده از فرصتها 43
- دلسوزی 43
- نظم 45
- نفوذ کلام 45
- تعهد 46
- هماهنگی رفتار و گفتار 47
- استعمال عطر 48
- دوری از وابستگیهای دنیوی 48
- پاکیزگی 48
- علاقه به ورزش 49
- اشاره 50
- تواضع علمی 50
- 4. رفتارهای علمی 50
- اشتیاق علمی 53
- پشتکار علمی 55
- تبادل علمی 57
- رنج تحصیل 57
- احترام به استاد 58
- روح تعلم 59
- اشاره 60
- امر به معروف و نهی از منکر 60
- فصل دوم: اخلاق اجتماعی 60
- ظلم ستیزی 61
- شهرت گریزی 63
- شایسته سالاری 68
- حفظ آبروی مخالفان 69
- رعایت انصاف 69
- تألیف قلوب 71
- وفای به عهد 71
- تربیت دینی 72
- احیای سنت حسنه 72
- صفا و صمیمیت 73
- رعایت حقوق برادری 73
- پیش دستی در سلام کردن 74
- همدلی 75
- غیبت گریزی 76
- توجه به نیازها (نیازسنجی) 77
- فریاد رسی 78
- اهمیت به حضور اجتماعی روحانیان 79
- خوش رفتاری با مردم 79
- احترام به مردم 81
- گذشت 82
- از خود گذشتگی 83
- پیش دستی در کار خیر 84
- یکسان نگری 85
- هم دردی 86
- رعایت حقوق همسایه 87
- مشکل گشایی 88
- مهمان نوازی 88
- خدمت گزاری 90
- دوری از امتیازخواهی 91
- پاسخ گویی سریع به مردم 92
- احترام به کودکان 93
- اشاره 95
- فصل سوم: اخلاق خانوادگی 95
- احترام به پدر و مادر 95
- نقش مادر در خانواده 96
- احترام به همسر 97
- خدمت به مادر 97
- فداکاری همسر 100
- قدردانی از همسر 100
- همیاری همسر 101
- ترجیح دانش بر ثروت 102
- محبت در کانون خانواده 103
- توجه به خانواده 103
- رعایت حال خانواده 104
- همکاری در امور خانه 105
- تربیت دینی فرزندان 105
- تکریم فرزندان 107
- محبت به کودکان 107
- آزادی دادن به کودکان 108
- تشویق کودکان 109
- غیرت مداری 110
- پرهیز از تنبیه کودکان 110
- ساده زیستی 112
- اشاره 112
- فصل چهارم: اخلاق اقتصادی 112
- یاری رساندن به دیگران 118
- قناعت 118
- انفاق 119
- ایثار 120
- کمک آبرومندانه 122
- مسکین نوازی 124
- جدیت در کار 125
- احتیاط در گرفتن وجوهات شرعی 125
- مراقبت در مصرف بیت المال 126
- فقر 129
- پرهیز از اسراف 130
- کتاب نامه 131
به راستی، توصیف ویژگیهای والای این انسانهای بزرگ و شناساندن منش این عارفان یکتا به تشنگان فضیلت و خواستاران الگوی وارستگی، بی اندازه دشوار است، به ویژه آنکه با وجود شهرت بسیار این رادمردان در میان مردم، درباره افکار و اندیشهها و فرازهای پربار زندگیشان کمتر سخن گفته شده است و فقط نوشتهها باید حق مطلب را ادا کنند. انتظار میرود مجامع فرهنگی و دستاندرکاران صداوسیما با برپایی همایش و تدوین یادنامهای وزین، یاد و خاطره این اندیشمندان را بیش از پیش زنده و گرامی بدارند، افکار و اندیشهها و شیوههای سیر و سلوک و تهذیب نفس آنان را به شیفتگان و مشتاقان معرفی کنند و سفارش رسول خدا صلی الله علیه و آله را درباره این سالکان حق تحقق بخشند که فرموده است:
أَکْرِمُوا الْعُلَماءَ فَاِنَّهُمْ وَرَثَهُ اَلْاَنْبِیاء فَمَنْ اَکْرَمَهُمْ فَقَدْ أَکْرَمَ اللهَ وَ رَسُولَهُ. (1)
دانشمندان را گرامی بدارید؛ زیرا آنان وارث پیامبرانند و هرکه آنان را گرامی بدارد، خدا و رسولش را گرامی داشته است.
حال ضمن ارج نهادن به کوشش های پی گیرانه پژوهشگر ارجمند، خانم فاطمه عسگری، امید است این مجموعه، گامی مؤثر برای آشنا شدن نسل معاصر با بزرگان اخلاق و عرفان باشد و از این پژوهش در برنامه سازیهای صدا و سیما به شایستگی بهرهبرداری شود و ذخیرهای باشد برای روزی که «یَوْمَ لایَنْفَعُ مالٌ وَ لابَنُونَ اِلّا مَنْ اَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلیم».(2)
انه ولی النعم
اداره کل پژوهش
مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما
1- نهج الفصاحه، ترجمه و گردآوری: ابوالقاسم پاینده، تهران، جاویدان، 1360، چ 13، صص 84 و 85 .
2- نک: شعراء: 88 و 89.