- پیشگفتار 3
- فصل اول: کلیات 5
- اشاره 5
- 1. مفهوم شناسی 5
- 2. ضرورت تحقیق 6
- اشاره 7
- 3. مرگ اندیشی در منابع اسلامی1 7
- اشاره 7
- الف) مرگ اندیشی در قرآن 7
- یک _ تشبیه مرگ به خواب 7
- دو _ تشبیه و تمثیل به امور طبیعی 8
- سه _ بیان داستان ها 9
- ب) مرگ اندیشی در سیره پیشوایان معصوم(ع) 10
- ج) نکات پندآموز در گفتار صالحان و دانشمندان 17
- د) نکات تربیتی و برنامه ای 18
- الف) مخلوق بودن مرگ 20
- فصل دوم: مرگ اندیشی در اندیشه اسلامی و غیراسلامی 20
- 1. هویت مرگ در اندیشه اسلامی 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- اشاره 21
- یک _ مرگ روحی یا قلبی 21
- ب) انواع مرگ در اندیشه اسلامی 21
- دو _ مرگ ظاهری و جسمی 23
- ج) آغاز زندگی نوین پس از مرگ 25
- د) اجتناب ناپذیر بودن مرگ 27
- ه_) عمومی بودن مرگ 29
- اشاره 31
- و) نامعلوم بودن زمان و مکان مرگ 31
- چرایی و نقش تربیتی نامعلوم بودن زمان و مکان مرگ 32
- ز) مجریان مرگ 35
- ح) ترس از مرگ در اندیشه اسلامی 37
- اشاره 37
- یک _ ریشه یابی ترس از مرگ 37
- دو _ هدایت و جهت دهی ترس از مرگ 39
- اشاره 41
- ط) تبیین جایگاه تمنا و آرزوی مرگ در اندیشه اسلامی 41
- یک _ تمنای نکوهیده مرگ 42
- دو _ تمنای ستوده مرگ 43
- ی) تبیین جایگاه مرگ اندیشی در اسلام 43
- اشاره 45
- الف) عمومی بودن مرگ 45
- 2. مرگ در اندیشه غیراسلامی 45
- ب) اندیشه پس از مرگ و آموزه های تربیتی آن 46
- اشاره 46
- ادیان آسمانی 46
- اشاره 46
- اول _ کج اندیشی ها درباره مرگ، در یهود و نصارا 47
- دوم _ پیامد های انحراف مرگ اندیشی در ادیان 49
- سوم _ تبیین هویت مرگ در اندیشه های مادی گرایانه 50
- 3. مقایسه پیامدهای دو اندیشه اسلامی و غیراسلامی 52
- الف) اندیشه اسلامی 52
- اشاره 52
- ب) اندیشه غیراسلامی 53
- موضوع های کاربردی در رسانه 53
- 1. میزگردها 53
- اشاره 53
- 2. طرح پرسش های مردمی 54
- 1. موانع مرگ اندیشی 55
- فصل سوم: موانع، راهکار ها و آسیب های مرگ اندیشی 55
- اشاره 55
- اشاره 55
- الف) نسیان 55
- ب) غفلت از مرگ 57
- ج) آرزوی دراز 59
- د) دنیا گرایی 61
- ه_) رهبران فاسد و ستم پیشگان 63
- و) دام های فریبنده شیطان 64
- ز) دوستان ناباب 65
- ح) تکیه بر نیروی جوانی 67
- ط) دور دانستن زمان مرگ 68
- اشاره 70
- الف) مرگ باوری 70
- 2. راهکارهای تقویت مرگ اندیشی 70
- ی) خودبینی 70
- اشاره 72
- ب) مطالعه پیوسته آیات و روایات مربوط به مرگ 72
- یک _ حالت احتضار(جان دادن) 72
- دو _ چگونگی جان دادن خوبان 73
- سه _ چگونگی جان دادن بدکاران 75
- اول _ دیدن حقیقت کردار گذشته و جایگاه خود در آینده 77
- چهار _ مشاهدات هنگام مرگ 77
- دوم _ دیدن فرشتگان الهی 79
- سوم _ دیدار ائمه معصوم(ع) هنگام مرگ 79
- چهارم _ حضور پیشوایان معصوم(ع) در بالین دشمنان 81
- پنج _ عوامل سخت جان دادن 82
- سوم _ کسی که زکات نپردازد 82
- دوم _ سه طایفه از امت اسلام 82
- اول _ ظلم و ستم 82
- چهارم _ نارضایتی شوهر 83
- پنجم _ نارضایتی والدین 83
- هفتم _ همکاری با ظالمان 83
- ششم _ خیانت در امانت 83
- شش _ عوامل آسان جان دادن 84
- دوم _ قرائت قرآن 84
- سوم _ خواندن بعضی سوره ها 84
- اول _ محبت علی(ع) 84
- چهارم _ اهمیت دادن به نماز 85
- پنجم _ نماز در شب جمعه 85
- ششم _ صله رحم و نیکی به پدر و مادر 86
- هفتم _ روزه 86
- هشتم _ کمک به نیازمندان 86
- نهم _ وضو داشتن 87
- ج) اندیشه در سرنوشت و مرگ دیگران 87
- د) شرکت در تشییع جنازه 88
- ه_) زیارت قبور 90
- و) اندیشه در آثار پیشینیان 91
- اشاره 93
- 3. آسیب های مرگ اندیشی 93
- الف) ناامیدی 93
- ب) زهد گرایی منفی 94
- موضوع های کاربردی در رسانه 95
- 2. بررسی عوامل آسان جان دادن 95
- اشاره 95
- 1. احتضار و مسائل مربوط به آن 95
- 4. پرسش های مردمی 96
- 3. بررسی عوامل سخت جان دادن 96
- یک _ تعدیل غرایز 97
- 1. آثار مرگ اندیشی 97
- اشاره 97
- اشاره 97
- الف) آثار فردی 97
- اشاره 97
- فصل چهارم: آثار مرگ اندیشی و پیامد های دوری از آن 97
- دو _ دوری از تکبر 99
- سه _ بیرون شدن از غفلت 100
- چهار _ از بین رفتن آرزوهای طولانی 100
- پنج _ رهایی از گرایش های فریبنده دنیایی 102
- شش _ مراقبه و محاسبه کردار 104
- هفت _ تقویت امید به وعده های خداوند 106
- هشت _ انجام عمل صالح 107
- نه _ زنده دلی و درک واقعیت ها 108
- ده _ جلب محبت خداوند 109
- یازده _ حشر با شهدا 110
- دوازده _ انجام فریضه وصیت 111
- سیزده _ مبادرت بر توبه 112
- یک _ رعایت عدالت 115
- اشاره 115
- ب) آثار اجتماعی مرگ اندیشی 115
- دو _ پایداری در حفظ ارزش های دینی 116
- سه _ پرورش اخلاق اجتماعی 118
- چهار_ تحمل مصیبت ها 119
- پنج _ سرعت در انجام کارهای خیر 120
- الف) طغیان غرایز 121
- اشاره 121
- 2. پیامد های دوری از مرگ اندیشی 121
- ب) بدبینی به خداوند 122
- ج) آماده نبودن برای مرگ و ورود به عالم آخرت 123
- د) فراهم سازی عذاب آخرت در این دنیا 124
- موضوع های کاربردی قابل بحث در رسانه 126
- کتاب نامه 128
براین اساس، امام علی(ع) درباره عدالت اجتماعی و رابطه آن با مرگ اندیشی و آخرت گرایی می فرماید:
سوگند به خدا، اگر تمام شب را بر روی خارهای سعدان به سر ببرم یا با غل و زنجیر به این سو و آن سو کشیده شوم، خوش تر دارم تا خدا و پیامبرش را درحالی ملاقات کنم که به بعضی از بندگان ستم و چیزی از اموال عمومی را غصب کرده باشم، چگونه بر کسی ستم کنم برای نفس خویش که به سوی کهنگی و پوسیده شدن پیش می رود و در خاک، زمانی طولانی اقامت می کند.(1)
مهم ترین نکته تربیتی کلام امام این است که حضرت، پیوند میان عدالت اجتماعی و آخرت گرایی را به نیکی بیان داشته است. بنابراین، ایمان به مرگ و پیامدهای آن در حفظ امنیت اجتماعی و جلوگیری از فساد و قانون شکنی، بیش از هرچیز کاربرد دارد.(2)
دو _ پایداری در حفظ ارزش های دینی
دو _ پایداری در حفظ ارزش های دینی
یکی از پیامدهای مرگ اندیشی و آگاهی از حقیقت مرگ، پایداری در حفظ ارزش های دینی است. در این میان، قرآن و روایات، جهاد در راه خدا را یکی از آن ارزش ها نام برده اند؛ زیرا ویژگی مهم جهاد در کنار فیض و پاداش بزرگی که نزد خدا دارد، رفتن به کام مرگ است. کسانی که به قیامت ایمان دارند و مرگ را پایان زندگی نمی دانند، بلکه سرآغاز زندگی برتر می شمارند، با شجاعت و شهامت، از مرگ و شهادت در راه خدا [که بهترین ارزش هاست] استقبال می کنند.(3) خداوند درباره این گونه افراد می فرماید:
قَالَ الَّذِینَ یَظُنُّونَ اَنَّهُمْ مُّلاَقُوا اللهِ کَمْ مِن فِئَهٍ قَلِیلَهٍ غَلَبَتْ فِئَهً کَثِیرَهً بِإِذْنِ اللهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ. (بقره: 249)
1- نهج البلاغه، ص459، خطبه 224.
2- محمدتقی مصباح یزدی، معارف قرآن، قم، مؤسسه در راه حق، 1367، ج1، ص213.
3- پیام قرآن، ج5، ص392.