- پیشگفتار 3
- 1. مفهوم شناسی 5
- فصل اول: کلیات 5
- اشاره 5
- 2. ضرورت تحقیق 6
- اشاره 7
- 3. مرگ اندیشی در منابع اسلامی1 7
- الف) مرگ اندیشی در قرآن 7
- یک _ تشبیه مرگ به خواب 7
- اشاره 7
- دو _ تشبیه و تمثیل به امور طبیعی 8
- سه _ بیان داستان ها 9
- ب) مرگ اندیشی در سیره پیشوایان معصوم(ع) 10
- ج) نکات پندآموز در گفتار صالحان و دانشمندان 17
- د) نکات تربیتی و برنامه ای 18
- 1. هویت مرگ در اندیشه اسلامی 20
- فصل دوم: مرگ اندیشی در اندیشه اسلامی و غیراسلامی 20
- اشاره 20
- الف) مخلوق بودن مرگ 20
- اشاره 20
- اشاره 21
- یک _ مرگ روحی یا قلبی 21
- ب) انواع مرگ در اندیشه اسلامی 21
- دو _ مرگ ظاهری و جسمی 23
- ج) آغاز زندگی نوین پس از مرگ 25
- د) اجتناب ناپذیر بودن مرگ 27
- ه_) عمومی بودن مرگ 29
- اشاره 31
- و) نامعلوم بودن زمان و مکان مرگ 31
- چرایی و نقش تربیتی نامعلوم بودن زمان و مکان مرگ 32
- ز) مجریان مرگ 35
- ح) ترس از مرگ در اندیشه اسلامی 37
- یک _ ریشه یابی ترس از مرگ 37
- اشاره 37
- دو _ هدایت و جهت دهی ترس از مرگ 39
- اشاره 41
- ط) تبیین جایگاه تمنا و آرزوی مرگ در اندیشه اسلامی 41
- یک _ تمنای نکوهیده مرگ 42
- دو _ تمنای ستوده مرگ 43
- ی) تبیین جایگاه مرگ اندیشی در اسلام 43
- اشاره 45
- 2. مرگ در اندیشه غیراسلامی 45
- الف) عمومی بودن مرگ 45
- اشاره 46
- اشاره 46
- ادیان آسمانی 46
- ب) اندیشه پس از مرگ و آموزه های تربیتی آن 46
- اول _ کج اندیشی ها درباره مرگ، در یهود و نصارا 47
- دوم _ پیامد های انحراف مرگ اندیشی در ادیان 49
- سوم _ تبیین هویت مرگ در اندیشه های مادی گرایانه 50
- الف) اندیشه اسلامی 52
- 3. مقایسه پیامدهای دو اندیشه اسلامی و غیراسلامی 52
- اشاره 52
- ب) اندیشه غیراسلامی 53
- موضوع های کاربردی در رسانه 53
- 1. میزگردها 53
- اشاره 53
- 2. طرح پرسش های مردمی 54
- اشاره 55
- 1. موانع مرگ اندیشی 55
- الف) نسیان 55
- فصل سوم: موانع، راهکار ها و آسیب های مرگ اندیشی 55
- اشاره 55
- ب) غفلت از مرگ 57
- ج) آرزوی دراز 59
- د) دنیا گرایی 61
- ه_) رهبران فاسد و ستم پیشگان 63
- و) دام های فریبنده شیطان 64
- ز) دوستان ناباب 65
- ح) تکیه بر نیروی جوانی 67
- ط) دور دانستن زمان مرگ 68
- الف) مرگ باوری 70
- اشاره 70
- ی) خودبینی 70
- 2. راهکارهای تقویت مرگ اندیشی 70
- یک _ حالت احتضار(جان دادن) 72
- ب) مطالعه پیوسته آیات و روایات مربوط به مرگ 72
- اشاره 72
- دو _ چگونگی جان دادن خوبان 73
- سه _ چگونگی جان دادن بدکاران 75
- اول _ دیدن حقیقت کردار گذشته و جایگاه خود در آینده 77
- چهار _ مشاهدات هنگام مرگ 77
- دوم _ دیدن فرشتگان الهی 79
- سوم _ دیدار ائمه معصوم(ع) هنگام مرگ 79
- چهارم _ حضور پیشوایان معصوم(ع) در بالین دشمنان 81
- دوم _ سه طایفه از امت اسلام 82
- سوم _ کسی که زکات نپردازد 82
- پنج _ عوامل سخت جان دادن 82
- اول _ ظلم و ستم 82
- پنجم _ نارضایتی والدین 83
- ششم _ خیانت در امانت 83
- چهارم _ نارضایتی شوهر 83
- هفتم _ همکاری با ظالمان 83
- دوم _ قرائت قرآن 84
- اول _ محبت علی(ع) 84
- شش _ عوامل آسان جان دادن 84
- سوم _ خواندن بعضی سوره ها 84
- پنجم _ نماز در شب جمعه 85
- چهارم _ اهمیت دادن به نماز 85
- هفتم _ روزه 86
- ششم _ صله رحم و نیکی به پدر و مادر 86
- هشتم _ کمک به نیازمندان 86
- نهم _ وضو داشتن 87
- ج) اندیشه در سرنوشت و مرگ دیگران 87
- د) شرکت در تشییع جنازه 88
- ه_) زیارت قبور 90
- و) اندیشه در آثار پیشینیان 91
- الف) ناامیدی 93
- 3. آسیب های مرگ اندیشی 93
- اشاره 93
- ب) زهد گرایی منفی 94
- اشاره 95
- 2. بررسی عوامل آسان جان دادن 95
- موضوع های کاربردی در رسانه 95
- 1. احتضار و مسائل مربوط به آن 95
- 4. پرسش های مردمی 96
- 3. بررسی عوامل سخت جان دادن 96
- یک _ تعدیل غرایز 97
- الف) آثار فردی 97
- اشاره 97
- 1. آثار مرگ اندیشی 97
- اشاره 97
- اشاره 97
- فصل چهارم: آثار مرگ اندیشی و پیامد های دوری از آن 97
- دو _ دوری از تکبر 99
- سه _ بیرون شدن از غفلت 100
- چهار _ از بین رفتن آرزوهای طولانی 100
- پنج _ رهایی از گرایش های فریبنده دنیایی 102
- شش _ مراقبه و محاسبه کردار 104
- هفت _ تقویت امید به وعده های خداوند 106
- هشت _ انجام عمل صالح 107
- نه _ زنده دلی و درک واقعیت ها 108
- ده _ جلب محبت خداوند 109
- یازده _ حشر با شهدا 110
- دوازده _ انجام فریضه وصیت 111
- سیزده _ مبادرت بر توبه 112
- اشاره 115
- یک _ رعایت عدالت 115
- ب) آثار اجتماعی مرگ اندیشی 115
- دو _ پایداری در حفظ ارزش های دینی 116
- سه _ پرورش اخلاق اجتماعی 118
- چهار_ تحمل مصیبت ها 119
- پنج _ سرعت در انجام کارهای خیر 120
- اشاره 121
- الف) طغیان غرایز 121
- 2. پیامد های دوری از مرگ اندیشی 121
- ب) بدبینی به خداوند 122
- ج) آماده نبودن برای مرگ و ورود به عالم آخرت 123
- د) فراهم سازی عذاب آخرت در این دنیا 124
- موضوع های کاربردی قابل بحث در رسانه 126
- کتاب نامه 128
ح) ترس از مرگ در اندیشه اسلامی
اشاره
ح) ترس از مرگ در اندیشه اسلامی
یکی از مطالب بسیار جدی در بحث مرگ اندیشی این است که در اندیشه اسلامی، پدیده مرگ، ترسناک و وحشت آفرین است یا خیر. در پاسخ این پرسش باید گفت: بنابر آنچه از منابع اسلامی و گفتار اندیشمندان مسلمان در این موضوع به دست می آید، اصل ترس و وحشت از مرگ، مسئله ای فطری است و در نهاد هرکس وجود دارد؛ زیرا هر انسانی خودش و زندگی اش را دوست دارد و غرایز او اقتضا دارد که میل به بقا داشته باشد.
بنابراین، طبیعی است انسان از مرگ، که بقا و زندگی این دنیایی او را به خطر می اندازد، بهراسد. همین نگرانی از مرگ، از جمله حالات روانی است که خداوند براساس تدبیر حکیمانه خود در نهاد انسان قرار داده است تا او خود را از خطر ها و مرگ هایی که می توان پیش گیری کرد، نجات دهد. ازاین رو، تا حدی این نگرانی برای انسان مفید است، ولی زیاده روی در این امر باعث نگرانی ها و مشکلات روانی می شود که باید از آن دوری جست.(1)
بنابراین، اسلام با اصل مسئله ترس از مرگ که امری فطری است هیچ گونه تضاد و برخورد منفی نداشته است، ولی با توجه به برخی پیامدهای خوشایند و خطرهایی که ممکن است از ناحیه ترس از مرگ به وجود آید، برای جهت دهی این امر فطری به سوی خوبی ها و استفاده تربیتی از آن، برنامه هایی ارائه کرده است که به برخی از آنها اشاره می شود:
یک _ ریشه یابی ترس از مرگ
یک _ ریشه یابی ترس از مرگ
از نظر کاربردی و تربیتی، عوامل بسیاری می تواند در ایجاد ترس از مرگ مؤثر باشد که به مهم ترین آنها اشاره می کنیم:
اول _ ناآگاهی از حقیقت مرگ: «یکی از عوامل اصلی ترس از مرگ، آگاه نبودن از حقیقت مرگ است. برخی می پندارند مرگ پایان زندگی است و
1- اخلاق در قرآن، ج2، ص153، سبحانی، منشور جاوید، ج 9، ص 214.