عاقبت به خیری صفحه 35

2. از نظر دیگر، هرگاه معلم با تعلیم و هدایت خود زمینه عمل خیر و صالحی را در دیگران به وجود آورد، در نتایج و آثار آن عمل، شریک آنان خواهد بود(1). همین امر عاملی برای عاقبت به خیری او خواهد شد. در روایت می خوانیم که روز قیامت، شخصی را برای محاسبه می آورند، در حالی که می بیند نیکی های زیادی همچون کوه های سر به فلک کشیده برای او ثبت کرده اند. ازاین رو، می پرسد: پروردگارا! آیا این نیکی ها از آن من است، من آنها را انجام نداده ام؟ خطاب می رسد: این علمی است که تو به دیگران تعلیم دادی و آنها به واسطه آن به اعمال خیر و صالح روی آوردند.(2)

تفکر و تعقل

مکتب اسلام، اساس خداشناسی، سعادت، نجات و عاقبت به خیری را بر تفکر و تعقل می داند. در قرآن کریم، خداوند با «اولوالالباب» و «اولوالابصار» سخن می گوید.(3)

قرآن کریم در مقام بیان مهم ترین عامل بدبختی دوزخیان می فرماید:

وَ قالوا لَو کُنّا نَسمَعُ اَو نَعقِل ما کُنّا مِن اَصحابِ السَّعیر. (ملک: 10)

دوزخیان می گویند: اگر ما گوش شنوا داشتیم و عقل خود را به کار می گرفتیم، هرگز از دوزخیان نبودیم.

بنابراین، بی فکری و کم خردی، عامل سقوط انسان به مقام و درجه حیوانیت و حتی پست تر از آن خواهد شد.(4) در حالی که نور تفکر و تعقل

1- بحارالانوار، ج 2، ص 17.
2- همان، ص 18.
3- بقره: 179، آل عمران: 7، نور: 44.
4- اعراف: 179.