فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 148

آه و ناله و توبه است.

خداوند می فرماید:

إنَّکَ لَأَنْتَ الحَلیمٌ الرَّشیدُ. (هود: 87)

کتاب شریف _مجمع البحرین_، همین آیه را ذیل ماده «حلم» ذکر می کند و می نویسد:

الْحَلِیم، الَّذِی لَمْ یُعاجِلْ بِالْعُقُوبَهِ.

بردبار کسی است که در عقوبت عجله نمی کند.

و سپس می نویسد:

این جمله (إنَّکَ لَأَنْتَ الحَلِیمُ الرَّشیدُ) سخن قوم حضرت شعیب است که از سر استهزا به پیامبر خویش می گفتند. این جمله کنایه از سفاهت و جهالت است.(1)

در کلام عرب، هرگاه بخواهند به کسی زخم زبان بزنند، به او حلیم خطاب می کنند. مقابل حلم، سفاهت و جهالت و سبک سری است. انسان بردبار، کسی است که در شرایط سخت، کار سفیهانه و جهالت گونه از او سر نمی زند.

مقایسه «حلم» و «صبر»

یکی از معانی که به نظر می رسد به کلمه بردباری نزدیک باشد، کلمه صبر و صابر است. کلمه صبر با مشتقاتش، 103 بار در 45 سوره قرآن کریم، آمده است. جالب این است که در قرآن کریم، کلمه صبر و صابر به عنوان صفت الهی به کار نرفته است. حضرت حق در موارد گوناگونی از صبر و صابران در قرآن کریم سخن به میان آورده و آن را ستوده  است، ولی در هیچ کدام، خود را به عنوان صابر یا صبور و یا صبّار نستوده است.