فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 149

صبر یعنی چه؟ «صبر» را مقابل «جزع» معنا کرده اند.(1) جزع به معنای بی تابی است. کتاب _لسان العرب_، صبور را از اسمای الهی می داند و چنین معنا می کند:

صبور کسی است که در انتقام گرفتن از نافرمانان عجله نمی ورزد. کلمه صبور از صیغه های مبالغه (یعنی بسیار صبرکننده) به شمار می رود. و معنای آن به معنای حلیم نزدیک است. فرق بین صبور و حلیم آن است که انسان گناهکار در سایه صفت صبر الهی ایمن از مجازات نیست، ولی در سایه صفت حلم در امان و سلامتی است.(2)

کتاب لسان العرب ذیل ماده «صبر» از _جوهری _نقل می کند:

الصبر حبس النفس عند الجزع. نگه داشتن نفس هنگام جزع (بی تابی) را صبر گویند. بنابراین، در معنای صبر، نوعی حبس و نگه داشتن نفس وجود دارد. روزه را هم «صبر» نامیده اند؛ زیرا در آن، نفس از خوردن و آشامیدن و نکاح حبس می شود.

کتاب مجمع البحرین، صبر را «حبس النفس عن اظهار الجزع» معنا می کند.(3)

«صبر» یکی از صفات مهم شیعیان برشمرده شده است. در روایتی از امام صادق علیه السلامآمده است:

ما اهل صبر هستیم، ولی شیعیان ما از ما صابرترند؛ زیراما بر آنچه می دانیم، صبر می کنیم، ولی شیعیان ما بر آنچه نمی دانند، صبر می کنند.(4)

در کتاب _مفردات الفاظ القرآن_، صبر به معنای حبس کردن نفس از آنچه مقتضای عقل و شرع باشد، آمده است.

1- [1] . الصبر: نقیض الجَزَع. کتاب العین، ج 7، ص 115.
2- [2] . لسان العرب، ج 4، ص437. در کتاب مجمع البحرین، ج 3، ص 361 هم صبور را از اسمای الهی معرفی می کند و تفاوت بین صبور و حلیم را همان مطلبی بیان می کند که از لسان العرب نقل کردیم.
3- [3] . مجمع البحرین، ج 3، ص 357.
4- [4] . همان، ذیل ماده «صبر». عن الصادق علیه السلام: نَحْنُ صُبَّر وَ شِیعَتُنا أَصُبَرُ مِنّا، وَ ذلِکَ أنّا صَبَرْنا عَلی ما نَعْلَمَ وَ صَبَروا عَلی ما لا یَعْلَمُونْ.