فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 30

_پرسش __ اگر شطرنج، آلت قمار بودن خود را به کلی از دست داده باشد و چون امروزه تنها به عنوان یک ورزش فکری از آن استفاده گردد، بازی با آن چه صورتی دارد؟

_پاسخ __ بر فرض مذکور، اگر برد و باختی در بین نباشد، اشکال ندارد.(1)

اگر دو معیار عمده حرام بودن بازی منتفی شد، حکم حرمت منتفی می شود. پرسش یاد شده در مورد شطرنج، فرض را بر این قرار داده است که از حالت وسیله قمار بودن به طور کلی خارج شود و برد و باختی هم در کار نباشد. بنابراین، حضرت امام خمینی رحمه الله می فرماید: بر فرض مذکور، اگر برد و باختی در بین نباشد، اشکال ندارد.

3. تفاوت لعب (بازی) با باطل

فیلسوفان اسلامی وقتی در بحث علت و معلول از علت غایی سخن می گویند، به این نکته اشاره می کنند که برخی می پندارند بسیاری از کارهای اختیاری انسان هدف و غایت ندارد، ولی باید بدانیم این فقط در حد گمان است. همه آن کارهایی که گمان می کنند غایت و هدفی ندارند، مثل بازی کردن کودکان، اشتباه محض است؛ چون همه این کارها غایت و هدف دارد.(2)

شهید مطهری رحمه الله برای تبیین تفاوت بازی با باطل می نویسد:

لعب با باطل این تفاوت را دارد: کار بچه را که به آن بازی می گوییم، هم حق است و هم باطل. لعب است از نظر اصل کار. یعنی اگر ما نظر به آن کاری که بچه می کند، بیندازیم، مثلاً اگر آن عمل توپ بازی را مورد نظر قرار دهیم، چه اثری بر این توپ بازی بار است؟ هیچ. عملش بیهوده است. ولی برای بچه