فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 38

سوی تکامل عمومی اجتماع معطوف گردد.

دیگر اینکه: «اَلعَدلُ سائِسٌ عامٌّ وَ الجُودُ عارِضٌ خاصٌّ.» عدالت، قانونی است عام و مدیر و مدبری است کلی و شامل که همه اجتماع را دربرمی گیرد و بزرگ راهی است که همه باید از آن بروند، ولی جود و بخشش یک حالت استثنایی و غیر کلی است که نمی شود رویش حساب کرد.

اساساً جود اگر جنبه قانونی و عمومی پیدا کند و کلیت یابد، دیگر جود نیست. علی علیه السلامآن گاه نتیجه گرفت: «فَالعَدلُ اَشرَفُهُما وَ اَفضَلُهُما.» پس از میان عدالت و جود، آنکه اشرف و افضل است، عدالت است. ...از نظر علی علیه السلام آن اصلی که می تواند تعادل اجتماع را حفظ کند و همه را راضی نگه دارد و به پیکر اجتماع سلامت و به روح اجتماع آرامش بدهد، عدالت است».(1)

دسته بندی بخشش ها

_ملا احمد نراقی _رحمه الله در کتاب _معراج السعاده _اشارتی به این معنا دارد:

«سخاوت... حد وسط و میانه بخل و اسراف است و آن عبارت است از صرف کردن مال در مصرفی که واجب یا مستحسن باشد.(2) سخی آن است که هر چیز سزاوار باشد خواه به حسب شرع و خواه به حسب مروت و عادت، مضایقه نکند».(3)

عطاهای واجبه چند چیز است:

[اول _] زکات و آن از همه عطاها اهم و بر جمیع صدقات مقدم است... .

1- [1] . مرتضی مطهری، سیری در نهج البلاغه، انتشارات صدرا، چ23، صص 125 _ 128.
2- [2] . معراج السعاده، ص294.
3- [3] . همان، ص 295.