فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 77

است، به عنوان عامل، کارها را انجام می دهد و اراده و قدرت و اختیار انسان در طول اراده و قدرت الهی عمل می کند. این همان مسئله ای است که ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان «لا جَبْرَ وَ لا تَفوِیض بَلْ اَمْرٌ بَیْنَ الاَمْرَینِ» مطرح کرده اند.

بنابراین، طرح قضا و قدر سرنوشت و سپس ربط دادن آن به انسان و گفتن این سخن که بدبخت بودن یا خوش بخت بودن یک فرد یا یک جامعه از پیش نوشته شده است و کسی قادر به تغییر آن نیست، نوعی مغالطه و ایجاد انحراف در اصل مسئله قضا و قدر و سرنوشت است.

نگاه قرآن به بدبخت و بدبختی

قرآن کریم، انسان ها را به دو دسته بدبخت و شقی و خوش بخت و سعید تقسیم می کند. بدبخت را می توان ترجمه واژه «شقی» دانست و در نتیجه، بدبختی همان شقاوت می شود. این واژه با مشتقات آن، دوازده بار در هفت سوره قرآن مجید آمده است: هود (105 و 106)، مریم (4، 32و 48)، طه (2، 117 و 123)، مؤمنون (106)، اعلی(11)، شمس (12) و لیل (15).

مفهوم بدبخت و بدبختی را می توان در ذیل بعضی واژه های دیگر قرآن مجید هم یافت، مانند: «کافران» و «منافقان»؛ زیرا از دیدگاه قرآن، این گروه ها انسان های بدبخت و شقی هستند. همچنین واژه هایی مانند: «خزی»، «خسر»، «خاب» و «ظالمین» می تواند ما را به دیدگاه قرآن مجید در این زمینه نزدیک کند. بدبختی یا خوشبختی، صفتی است که در درجه اول به افراد نسبت داده می شود و سپس به جامعه و مردم. بنابراین، می توان  گفت انسان بدبخت یا خوش بخت داریم و جامعه بدبخت یا خوش بخت.

انسان در حرکت و زندگی فردی و اجتماعی خود می تواند دو راه را در پیش بگیرد؛ پیمودن راه سعادت و خوشبختی یا پیمودن راه شقاوت و بدبختی.