فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام (حرف ب) صفحه 83

به این بدن متعلّق شده و در دنیایی که اختیار در آن وجود دارد، قرار گرفته، در او پیدا  شده و چون این صورت ها با ذات او سازگاری ندارد، ماندنش در نفسش قسری و غیرطبیعی است. برهان عقلی، این معنا را اثبات کرده که قسر و غیرطبیعی دوام نمی آورد. پس چنین نفسی یا در دنیا و یا در برزخ و یا در قیامت، طهارت ذاتی خود را باز می یابد و همچنین نفس شقی که ذاتا شقی است، ولی به طور عاریتی، هیئت های خوبی در اثر اعمال صالحه به خود گرفته... (و اما) باقی می ماند آن نفسی که در زندگی دنیا، هیچ فعلیتی، نه از سعادت و نه از شقاوت به خود نگرفته و هم چنان ناقص و ضعیف از دنیا رفته، این گونه نفوس مصداق «مُرْجَونَ لِأَمْرِ اللّه ِ» (توبه: 106) هستند تا خدا با آنها چه معامله کند».(1)

جامعه خوش بخت و سعادتمند

هر جامعه ای می تواند راه تکامل و پیشرفت های مادی و معنوی را در پیش گیرد و خود را به سرمنزل سعادت و خوشبختی برساند یا اینکه راه تنزل و رکود را در پیش گیرد و خود را در ورطه نکبت و بدبختی فرو برد.

بسیاری از فیلسوفان کوشیده اند تصویری صحیح و حقیقی از این دو نوع جامعه ترسیم کنند. طرح مسئله «مدینه فاضله» که در آثار بعضی بزرگان چون _فارابی _آمده، مؤید این مدّعا است. مدینه فاضله، همان جامعه سعادتمند و خوشبختی است که باید معیارها و ملاک های آن را شناخت. به حکم «تُعَرفُ أشیاءِ بِأَضْدادِها»؛ هر چیزی به وسیله ضد و نقطه مقابل خودش شناخته می شود،