- پیش گفتار 1
- 2. مفهوم گناه در آموزه های دینی 6
- فصل اول: کلیات و مفهوم شناسی 6
- 1. مفهوم و اصطلاح گناه 6
- 3. آثار نیت بر اعمال 8
- 4. گناه و دین گریزی 11
- 5. محدوده پاداش و کیفر 13
- 6 . گناه؛ نوعی بیماری 14
- اشاره 16
- 7. تقسیم بندی گناهان 16
- الف) شرک به خداوند 17
- د) عقوق والدین 17
- ه_) کشتن انسان بی گناه 17
- ب) ناامیدی از رحمت خدا 17
- ج) ایمنی از مکر (عذاب و مهلت) خدا 17
- ح) گریز از جنگ و جهاد 18
- ز) خوردن مال یتیم 18
- ط) رباخواری 18
- ی) افسون و شعبده کردن و جدایی افکندن میان زن و شوهر 18
- و) نسبت دادن زنا به زنان پاک دامن 18
- ل) سوگند دروغ 19
- ک) زنا 19
- م) خیانت کردن در غنایم جنگی 19
- ن) نپرداختن زکات واجب 19
- س) پوشاندن حق 19
- ع) می گساری 19
- 8 . معیار شناخت گناهان کبیره 20
- ف) ترک نماز و دیگر واجبات الهی 20
- ص) پیمان شکنی و قطع رحم 20
- اشاره 22
- الف) پافشاری بر انجام گناهان صغیره 22
- 9. چگونگی تبدیل گناهان کوچک به گناهان بزرگ 22
- ب) کوچک شمردن و بی توجهی به گناه 23
- ج) تظاهر به گناه 24
- اشاره 26
- فصل دوم: خاستگاه های گناه 26
- 1. فرهنگی 26
- الف) نادانی 26
- ج) تبلیغات گمراه کننده 28
- ب) پیروی از قوانین و سنّت های نادرست 28
- د) تقلید کورکورانه 29
- ه) نبودن الگوهای شایسته 31
- الف) شیوه گزینش همسر 31
- 2. خانوادگی 31
- اشاره 31
- ب) عامل وراثتی 32
- ج) تربیت شایسته 32
- د) خوراک حلال و حرام 33
- 3. اقتصادی 34
- 4. اجتماعی 36
- اشاره 36
- الف) محیط اجتماع 36
- ب) نبود شرم اجتماعی 38
- ج) رهبر فاسد و گمراه 40
- د) هم نشین بد 41
- ه) جلب رضایت عمومی و جوّزدگی 43
- الف) شکسته شدن کرامت و شخصیت انسانی 45
- 5. روانی و فردی 45
- ب) شهوت رانی 47
- ج) دنیاگرایی 48
- د) وسوسه های شیطانی 52
- 6 . سیاسی 54
- فصل سوم: پی آمدهای گناه 56
- اشاره 56
- 1. پی آمدهای دنیوی گناه 57
- الف) عذاب دنیایی 57
- اشاره 57
- ب) تغییر نعمت 62
- اشاره 64
- ج) کاهش عمر 64
- یک _ قطع رحم 65
- دو _ دروغ 68
- سه _ زنا 69
- چهار _ آزار پدر و مادر 71
- اشاره 72
- د) از بین رفتن برکت 72
- یک _ ترک نماز 72
- دو _ کم فروشی 73
- سه _ نپرداختن زکات 73
- شش _ خیانت 74
- پنج _ حرام خواری 74
- اشاره 75
- ه_) پرده دری 75
- یک _ شراب خواری 77
- دو _ قمار 79
- سه _ بیهوده گویی 80
- چهار _ عیب جویی 82
- 2. پی آمدهای معنوی گناه 86
- الف) تیرگی قلب 86
- ب) قطع ارتباط با خدا 87
- ج) مانع استجابت دعا 89
- د) انحراف عقیدتی 91
- ز) مایه غضب الهی 97
- ه) محروم ماندن از توفیق 97
- و) بی بهرگی از قرآن 97
- ط) گناه و کوردلی 98
- ح) عامل انحراف دیگران 98
- 3. پی آمدهای اخروی گناه 99
- ی) آتش جان 99
- فصل چهارم: عوامل مصونیت از گناه 101
- 1. باور به حضور خدا 101
- 2. یاد خدا 103
- 3. آگاهی از کرامت انسانی 104
- 4. معاد باوری 105
- 5. ایمان به عرضه اعمال به پیشوایان دینی 108
- 6 . خداترسی و یاد مرگ 108
- 7. پرهیز از هم نشینان بد 110
- 8 . پیروی از معصومین علیهم السلام 112
- 9. خویشتن داری و کنترل نفس 114
- اشاره 114
- ب) مراقبه 117
- الف) مشارطه 117
- ج) محاسبه 119
- د) معاتبه 123
- 10. نقش عبادت در کنترل گناهان 125
- 11. خانواده و بازدارندگی از گناه 126
- اشاره 128
- فصل پنجم: مصداق های گناه در قرآن و حدیث 128
- اشاره 129
- 1. گناه چشم 129
- نگاه نامشروع 132
- پی آمدهای فرو بستن چشم از گناه 134
- 2. دروغ 136
- 3. تهمت 138
- 4. غیبت 139
- 5. ریشخند کردن 140
- 6 . سوگند خوردن 141
- 7. شهوت حرام 142
- 8 . ستمگری 144
- 9. خشم 146
- 10. کینه 148
- 11. بخل 149
- 12. احتکار 151
- 13. دنیادوستی 152
- 14. خیانت 154
- 15. شراب خواری 156
- 16. ناسزاگویی 158
- 17. اسراف 159
- 18. غِشّ 161
- 19. ربا 163
- 20. کبر 164
- 1. خواسته های انسانی 167
- فصل ششم: پیروی از هوای نفس و راه های تهذیب نفس 167
- 2. هواپرستی 170
- 3. پی آمدهای ترک هواپرستی 171
- 4. جهاد اکبر 173
- 5. ضرورت تهذیب نفس 175
- 6 . راه های تهذیب نفس در حدیث 177
- 7. راه درمان هوای نفس 180
- 8 . اصلاح قلب؛ راهی برای گناه زدایی 183
- 9. پی آمدهای مبارزه با نفس 188
- 1. مبارزان با نفس 189
- فصل هفتم: حکایت ها 189
- ابن سیرین و تعبیر خواب 189
- ثروت خدادادی 191
- جوان پرهیزکار 192
- جوان عابد 193
- پوریای ولی و مبارزه با نفس 194
- آهنگر 195
- راهزن 197
- سرنوشت قاتل 199
- 2. گناه و کیفر گناه کاران 199
- سرنوشت حجاج 199
- اثر گناه 200
- دشمنی با دوست 200
- نتیجه پرهیز از گناه 201
- انصاف آدمی 201
- ترس از گناه 202
- موعظه گناه کار 202
- گناه یا طلا 202
- ریزش گناهان 203
- بدترین عقوبت 204
- گناهان کوچک 204
- حجت های حق 205
- راه توبه 205
- یوسف و زلیخا 206
- مشق شب 206
- پس نوشت 207
- کتاب نامه 210
اگر آب از سرچشمه گل آلود باشد، ناصافی پدید می آید. بنابراین برای پاک ماندن، باید سرچشمه را زلال نگه داریم و نیت ها را الهی کنیم. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:
نِیَّهُ الْمُؤمنِ خَیرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَ نِیَّهُ الکافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ و کُلُّ عاملٍ یَعْمَلُ علی نِیَّتِهِ.(1)
نیت مؤمن، بهتر از عمل اوست و نیت کافر، بدتر از عملش است و هرکس بر اساس نیتش عمل می کند.
نیت پاک مؤمن، کانونی برای انجام بهترین کارهای نیک است و نیت ناپاک کافر، زمینه تبه کاری وی را فراهم می سازد. از سوی دیگر، کسی که می خواهد به گناه آلوده نشود، باید زمینه های گناه را از بین ببرد و قابلیت تهذیب نفس را در خویش فراهم آورد. در این راستا، باید به زمینه های فرهنگی، تربیتی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، روانی و سیاسی توجه جدی داشته باشد.
یکی از مسائل بسیار مهم در راستای گناه شناسی، شناخت مرزهای گناه است. به عبارت روشن تر، مرز میان برخی صفات نیک اخلاقی با صفات بد اخلاقی که منشأ گناه است، بسیار باریک است و بسیار دیده شده که افرادی در عقیده یا عمل یا هر دو، بر اثر نشناختن دقیق مرزهای گناه و ثواب، آن مرزها را نادیده گرفته و دچار گناه شده اند.
به یقین، همان گونه که ترمز در اتومبیل برای سقوط نکردن در پرت گاه ها و جلوگیری حوادث، لازم است، اهرم هایی چون ایمان به خدا، اعتقاد به حضور او در همه جا، خودشناسی، ایمان به معاد، باور مرگ، خداترسی و
1- [1] . اصول کافی، ج 2، ص 84.