- پیش گفتار 1
- 1. مفهوم و اصطلاح گناه 6
- 2. مفهوم گناه در آموزه های دینی 6
- فصل اول: کلیات و مفهوم شناسی 6
- 3. آثار نیت بر اعمال 8
- 4. گناه و دین گریزی 11
- 5. محدوده پاداش و کیفر 13
- 6 . گناه؛ نوعی بیماری 14
- 7. تقسیم بندی گناهان 16
- اشاره 16
- ه_) کشتن انسان بی گناه 17
- الف) شرک به خداوند 17
- ب) ناامیدی از رحمت خدا 17
- د) عقوق والدین 17
- ج) ایمنی از مکر (عذاب و مهلت) خدا 17
- ط) رباخواری 18
- ح) گریز از جنگ و جهاد 18
- ی) افسون و شعبده کردن و جدایی افکندن میان زن و شوهر 18
- ز) خوردن مال یتیم 18
- و) نسبت دادن زنا به زنان پاک دامن 18
- ل) سوگند دروغ 19
- م) خیانت کردن در غنایم جنگی 19
- ن) نپرداختن زکات واجب 19
- س) پوشاندن حق 19
- ک) زنا 19
- ع) می گساری 19
- ف) ترک نماز و دیگر واجبات الهی 20
- ص) پیمان شکنی و قطع رحم 20
- 8 . معیار شناخت گناهان کبیره 20
- اشاره 22
- الف) پافشاری بر انجام گناهان صغیره 22
- 9. چگونگی تبدیل گناهان کوچک به گناهان بزرگ 22
- ب) کوچک شمردن و بی توجهی به گناه 23
- ج) تظاهر به گناه 24
- 1. فرهنگی 26
- الف) نادانی 26
- اشاره 26
- فصل دوم: خاستگاه های گناه 26
- ج) تبلیغات گمراه کننده 28
- ب) پیروی از قوانین و سنّت های نادرست 28
- د) تقلید کورکورانه 29
- الف) شیوه گزینش همسر 31
- 2. خانوادگی 31
- اشاره 31
- ه) نبودن الگوهای شایسته 31
- ب) عامل وراثتی 32
- ج) تربیت شایسته 32
- د) خوراک حلال و حرام 33
- 3. اقتصادی 34
- الف) محیط اجتماع 36
- 4. اجتماعی 36
- اشاره 36
- ب) نبود شرم اجتماعی 38
- ج) رهبر فاسد و گمراه 40
- د) هم نشین بد 41
- ه) جلب رضایت عمومی و جوّزدگی 43
- 5. روانی و فردی 45
- الف) شکسته شدن کرامت و شخصیت انسانی 45
- ب) شهوت رانی 47
- ج) دنیاگرایی 48
- د) وسوسه های شیطانی 52
- 6 . سیاسی 54
- فصل سوم: پی آمدهای گناه 56
- اشاره 56
- الف) عذاب دنیایی 57
- اشاره 57
- 1. پی آمدهای دنیوی گناه 57
- ب) تغییر نعمت 62
- اشاره 64
- ج) کاهش عمر 64
- یک _ قطع رحم 65
- دو _ دروغ 68
- سه _ زنا 69
- چهار _ آزار پدر و مادر 71
- د) از بین رفتن برکت 72
- اشاره 72
- یک _ ترک نماز 72
- سه _ نپرداختن زکات 73
- دو _ کم فروشی 73
- شش _ خیانت 74
- پنج _ حرام خواری 74
- اشاره 75
- ه_) پرده دری 75
- یک _ شراب خواری 77
- دو _ قمار 79
- سه _ بیهوده گویی 80
- چهار _ عیب جویی 82
- 2. پی آمدهای معنوی گناه 86
- الف) تیرگی قلب 86
- ب) قطع ارتباط با خدا 87
- ج) مانع استجابت دعا 89
- د) انحراف عقیدتی 91
- ز) مایه غضب الهی 97
- ه) محروم ماندن از توفیق 97
- و) بی بهرگی از قرآن 97
- ط) گناه و کوردلی 98
- ح) عامل انحراف دیگران 98
- 3. پی آمدهای اخروی گناه 99
- ی) آتش جان 99
- 1. باور به حضور خدا 101
- فصل چهارم: عوامل مصونیت از گناه 101
- 2. یاد خدا 103
- 3. آگاهی از کرامت انسانی 104
- 4. معاد باوری 105
- 6 . خداترسی و یاد مرگ 108
- 5. ایمان به عرضه اعمال به پیشوایان دینی 108
- 7. پرهیز از هم نشینان بد 110
- 8 . پیروی از معصومین علیهم السلام 112
- اشاره 114
- 9. خویشتن داری و کنترل نفس 114
- الف) مشارطه 117
- ب) مراقبه 117
- ج) محاسبه 119
- د) معاتبه 123
- 10. نقش عبادت در کنترل گناهان 125
- 11. خانواده و بازدارندگی از گناه 126
- فصل پنجم: مصداق های گناه در قرآن و حدیث 128
- اشاره 128
- اشاره 129
- 1. گناه چشم 129
- نگاه نامشروع 132
- پی آمدهای فرو بستن چشم از گناه 134
- 2. دروغ 136
- 3. تهمت 138
- 4. غیبت 139
- 5. ریشخند کردن 140
- 6 . سوگند خوردن 141
- 7. شهوت حرام 142
- 8 . ستمگری 144
- 9. خشم 146
- 10. کینه 148
- 11. بخل 149
- 12. احتکار 151
- 13. دنیادوستی 152
- 14. خیانت 154
- 15. شراب خواری 156
- 16. ناسزاگویی 158
- 17. اسراف 159
- 18. غِشّ 161
- 19. ربا 163
- 20. کبر 164
- فصل ششم: پیروی از هوای نفس و راه های تهذیب نفس 167
- 1. خواسته های انسانی 167
- 2. هواپرستی 170
- 3. پی آمدهای ترک هواپرستی 171
- 4. جهاد اکبر 173
- 5. ضرورت تهذیب نفس 175
- 6 . راه های تهذیب نفس در حدیث 177
- 7. راه درمان هوای نفس 180
- 8 . اصلاح قلب؛ راهی برای گناه زدایی 183
- 9. پی آمدهای مبارزه با نفس 188
- فصل هفتم: حکایت ها 189
- 1. مبارزان با نفس 189
- ابن سیرین و تعبیر خواب 189
- ثروت خدادادی 191
- جوان پرهیزکار 192
- جوان عابد 193
- پوریای ولی و مبارزه با نفس 194
- آهنگر 195
- راهزن 197
- 2. گناه و کیفر گناه کاران 199
- سرنوشت حجاج 199
- سرنوشت قاتل 199
- دشمنی با دوست 200
- اثر گناه 200
- نتیجه پرهیز از گناه 201
- انصاف آدمی 201
- ترس از گناه 202
- گناه یا طلا 202
- موعظه گناه کار 202
- ریزش گناهان 203
- بدترین عقوبت 204
- گناهان کوچک 204
- حجت های حق 205
- راه توبه 205
- مشق شب 206
- یوسف و زلیخا 206
- پس نوشت 207
- کتاب نامه 210
پس نوشت
انسان آن گاه به کمال انسانی خویش دست می یابد که استعدادهای درونی خویش را به فعلیت درآورد؛ همچنان که رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «اِعمَلُوا فَکُلُّ مُیَسَّرٌ لِما خُلِقَ لَهُ؛ کار کنید که هر کس برای کاری که آفریده شده مهیاتر است و آن را آسان تر انجام می دهد.»(1) پیروی بی قید و شرط از خواسته های غریزی، مستلزم سرکوب کردن خواسته های انسانی است. کسی که مایل است به مراتب کمال انسان حقیقی برسد باید در برابر هوای نفس و خواسته های نفسانی، سرسختانه مقاومت کند تا بتواند خویشتن را از پستی و سقوط حتمی دور دارد. حضرت علی صلی الله علیه و آلهمی فرماید:
اَلنَّفْسُ مَحْبوُلَهٌ عَلی اُسوءِ الاَْدَبِ وَ الْعَبْدُ مَأْموُرٌ بِمُلازِمَهِ حُسْنِ الاَْدَبِ وَ النَّفْسُ تَجْری بِطَبْعِها فِی مَیَدانِ الْمُخالَفَهِ وَ الْعَبْدُ یَجْهَدُ بِرَدِّها عَنْ سُوءِ الْمُطالَبَهِ فَمَتی اَطْلَقَ عِنانَها فَهُوَ شَریکٌ فی فَسادِها وَ مَنْ اَعانَ نَفْسَهُ فِی هَوی نَفْسِه فَقَدْ اَشْرَکَ نَفْسَهُ فِی قَتْلِ نَفْسِهِ.(2)
نفس آدمی به طور طبیعی، مایل به لجام گسیختگی و اخلاق های ناپسند است و بنده مطیع حق، موظّف است خویشتن را به صفات پسندیده آراسته سازد. نفس آدمی، به دلیل سرشت سرکش خود، در میدان مخالفت با فضیلت و مصلحت می تازد و بنده درست کار الهی می کوشد تا مسیر او را از آرزوهای ناروا بگرداند. کسی که عنان نفس سرکش خود را رها کند و آن را در برآوردن خواسته های نادرستش آزاد بگذارد، به تباهی و فساد نفس خویش کمک کرده و کسی که نفس سرکش خود را در خواسته های نابه جایش یاری کند خویشتن را شریک کشتن انسانیت خود ساخته است.
1- [1] . سفینه البحار، ص 732.
2- [2] . مستدرک الوسائل، ج 2، ص 270.