غفلت، علل و آثار آن صفحه 114

حدیثی، پیامبران را حجت های ظاهری و خردهای مردم را حجت باطنی خداوند شمرده است.(1) از این حدیث ها برمی آید که واقع نمایی و هشدارهای اندیشه ناب انسانی چنان اعتبار دارد که خداوند با آن، بر بندگانش احتجاج می کند.

برای سخن مولا علی علیه السلام، معنای دقیق تری نیز وجود دارد و آن اینکه تمام کتاب های آسمانی و سخنان پیشوایان دین، هدایت از بیرون است، ولی انسان تا از درون نجوشد و هدایت گری نداشته باشد، راه به جایی نمی برد. بسیاری از مسلمانان که حتی حافظ و قاری قرآن بودند، از ایمان خود بهره ای نبردند؛(2) چون آیات آن را می شنیدند، ولی قلبشان پذیرای آن نبود.(3) امیرمؤمنان علی علیه السلاممی فرماید:

... پس، ای شنونده پس از مستی، هشیار باش و از خواب غفلت بیدار شو و اندکی از شتاب خویش بکاه و در آنچه از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به تو رسیده است، نیک بیندیش؛ آنچه را شنیدنش باید و ترکش نشاید... .(4)

بنابراین، حتی اگر رساترین اندرزها با اندیشه همراه نباشد، دردی را دوا نمی کند و غفلتی را نمی زداید، بلگه گاهی به گفته قرآن(5) بر دامنه آن نیز می افزاید.

درجه غفلت در افراد، مختلف است؛ در برخی سطحی و در برخی عمیق

1- . حسن بن علی بن حسین بن شعبه، تحف العقول، قم، انتشارات بصیرتی، 1394ه . ق، چ 5، ص 288.
2- . نک: بقره: 44.
3- . نک: لقمان: 7.
4- . نهج البلاغه، خطبه 153، ص 214.
5- . نک: توبه: 125