غفلت، علل و آثار آن صفحه 131

قبطیان رهایی یابند.(1) او با این کار، هم آنها را از شکنجه و آزار فرعونیان رهانید و هم آنان را که مردمانی آسیب پذیر بودند، از اینکه تحت تأثیر فتنه گری قبطیان به غفلتی دوباره دچار شوند و به شرک گرایش یابند، نجات بخشید.

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

إِنَّ الَّذینَ تَوَفّاهُمُ الْمَلائِکَهُ ظالِمی أَنْفُسِهِمْ قالُوا فِیمَ کُنْتُمْ قالُوا کُنّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی اْلأَرْضِ قالُوا أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللّهِ واسِعَهً فَتُهاجِرُوا فیها فَأُولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً. (نساء: 97)

کسانی که بر خویشتن ستم کار بوده اند، (وقتی) فرشتگان جانشان را می گیرند، می گویند: «در چه (حال) بوده اید؟» پاسخ می دهند: «ما در زمین از مستضعفان بودیم.» می گویند: «مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت کنید؟» پس جایگاه آنان دوزخ است و (دوزخ) بد فرجامی است.

ابوحمزه ثمالی در شأن نزول آیه می گوید:

روزی که مشرکان مکه برای جنگ بدر بیرون آمدند، جز کودکان، پیران و بیماران، همگان را با خود همراه کردند. در میان آنان، گروهی از مسلمانان غیر مهاجر نیز بودند. وقتی مشرکان و پیامبر با هم روبه رو شدند، آن گروه، شمار اندک مسلمانان را که دیدند، به تردید افتادند و آنچه بر سر مشرکان آمد، بر آنان نیز روا شد. آن گاه آن آیه نازل گشت.(2)

با توجه به این شأن نزول، از آیه برمی آید که این گروه، مردمانی مؤمن بودند که تحت تأثیر تبلیغات منفی مشرکان، دچار غفلت شدند، به گونه ای که با دیدن شمار کم مسلمانان به تردید افتادند و عاقبتشان زیان بار شد. اینان اگر مانند دیگر