غفلت، علل و آثار آن صفحه 56

ای فرزندان آدم، زنهار که شیطان شما را به فتنه نیندازد؛ چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند.(1)

دو - نفس اماره

عالمان اخلاق برای نفس انسانی سه مرتبه قائلند:

اول - نفس مطمئنه: نفسی که از کشاکش قوای شهوت و غضب رهیده و به سکون و آرامش رسیده باشد.

دوم - نفس لوّامه: نفسی که هر چند کاملاً از اضطراب های ناشی از کشمکش های درونی آزاد نشده است، ولی شهوت گرایی و خشم ناکی خویش را برنمی تابد و به سرزنش خود می پردازد.

سوم - نفس اماره: مرتبه ای از نفس است که به بدی ها و زشتی ها فرمان می دهد و همواره انسان را به پیروی از شهوت و غضب فرامی خواند.(2)

قرآن کریم درباره نفس اماره از زبان حضرت یوسف می فرماید: «وَ ما أُبَرِّی ءُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ َلأَمّارَهٌ بِالسُّوءِ إِلاّ ما رَحِمَ رَبِّی؛ و من نفس خود را تبرئه نمی کنم؛ زیرا بی گمان، نفس به بدی امر می کند، مگر کسی را که خدا رحم کند». (یوسف: 53)

سکونی از امام صادق علیه السلام روایت کرده است:

پیامبر در یکی از جنگ ها، گروهی را به سوی نبرد گسیل داشت. وقتی آنها برگشتند، به آنها فرمود: «آفرین به گروهی که جهاد اصغر را پشت سر گذاشتند و اکنون باید به جهاد اکبر بپردازند.» کسی پرسید: جهاد بزرگ تر