گره گشایی در اسلام صفحه 89

را به دروغ­گویی، ستم، قطع رحم(1)، پرداخت نکردن زکات و جنایت و خون ریزی می کشاند.

ب) سستی

سستی و تنبلی کردن در تمام کارها زیان آور و آفت دین و دنیای آدمی است. از سستی، کوتاهی در ادای واجبات، تضییع حقوق دیگران(2) و نپرداختن به رفع گرفتاری دیگران زاده می شود. حضرت امام صادق(ع) به برخی از فرزندانش سفارش می کرد: «از سستی و کم­حوصلگی بپرهیز؛ چون این دو, تو را از بهره دنیا و آخرتت باز می دارند.»(3) از سوی دیگر، پیشوایان دینی، ما را به بلندهمتی ترغیب می کنند و کرم و بخشش را نتیجه بلندهمتی(4) و ارزش هر انسانی را به اندازه همت او می دانند.(5) سستی و تنبلی، سبب هدر رفتن وقت و عمر و استعدادهای آدمی می شود. نیکی کردن و گره گشایی نیز تنها در سایه همت بلند ممکن است و این همای سعادت هرگز بر بام کم­همتان نمی نشیند.

ج) شرم بیش از اندازه

یکی از نعمت های ارجمند الهی به انسان، نعمت شرم و حیا در اوست که یکی از بازدارنده های قوی درونی از انجام زشتی هاست، ولی آیا شرم همواره پسندیده و نیکو است؟

در مدرسه اخلاقی اهل بیت پیامبر(ع)، شرم به دو دسته شرم پسندیده و ناپسند تقسیم می­شود؛ شرم پسندیده, نشانه عقل و علم و شرم ناپسند،

1- [1] . محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی, محجه البیضاء، مؤسسه النشر الاسلامی, قم, 1361, ج 6، ص 71.
2- [2] . شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 19، ص 70.
3- [3] . کافی، ج 5، ص 85.
4- [4] . غرر الحکم، 1477.
5- [5] . نهج البلاغه، حکمت 47.