یک گام تا خدا : مباحثی پیرامون تکبر و خودخواهی صفحه 233

بی ما و بی شما و کجا و کدام و کی

بی چند و چون و اندک و بسیار بوده ایم

بایار خود خرم و خندان به کام دل

بی زحمت و مشقت اغیار بوده ایم

بازگشت به وطن

شناسنامه روح ما معلوم نیست. بعضی از حکما معتقد به ازلیت هستند، ولی برخی از کلامیون معتقد هستند که میلیونها سال بعد خلق شده ایم. در هر صورت خلقت ما طولانی است. خیلی جلوترها خلق شده ایم. این مقدمه برای این بود که بدانیم پیش خدا بودیم، با خدا نشستیم.

«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»(1) ما از آن خدا هستیم، و به سوی او باز

می گردیم. اصلا معنای رجوع چیست؟ معنای رجوع این است که شما جایی بوده ای، بعد به آنجا بر می گردی. اگر کسی قبلا در این خانه نبوده است، نمی گویند برگشت. برگشت یعنی قبلا بوده، بعد برمی گردد و این سر خلقت است. آیات فراوانی به این نکته اشاره دارد:

«إِلَیْهِ مَرْجِعُکُمْ جَمِیعًا»؛(2) بازگشت همه شما به سوی اوست. «وَإِلَی اللَّهِ الْمَصِیرُ »؛(3) و بازگشت همه به سوی خداست.

1- سوره بقره، آیه 156.
2- سوره یونس، آیه 4
3- سوره آل عمران، آیه 28.