نجاه المؤمنین (در اصول دین و اخلاق) صفحه 66

در مخاوف و اهوال بیندازد تا آن که نزدیک شود زوال جبن، و این به منزله مداوای به سمومات است.

و اگر این هم ثمر نکرد از جهت قوه استحکام مرض، پس باید عذاب کند نفس را به انواع تکالیف شاقه و ریاضات متعبه که موجب ضعف قوه ای است که باعث بر این رذیله است، و این به منزله قطع عضو است و آن آخر علاج است.

مقدمه سادسه

بدان که هر یک از رذایل و فضایل نفسیه بر دو قسم است: زیرا که فضایل و صفات کمالیه یا واجب است در شریعت مطهره، که بر ترک او عذاب و عقاب است، مثل، ورع و تقوا؛ و یا مستحب است و بر ترک او عقابی نیست، مثل زهد در دنیا.

و هم چنین اخلاق رذیله و صفات ذمیمه نیز یا مکروه است در نزد شرع و عقابی بر فعل آن نیست و بر ارتکاب آن، مثل تکلم به ما لا یعنی؛ و یا آن که حرام است در شرع و جایز نیست فعل آن، و بر ارتکاب آن استحقاق عذاب است، مثل اذیت و ظلم و کذب و نحو آن.

و این قسم هم یا کبیره است که موجب فسق می شود، و یا آن که صغیریه است که موجب فسق نمی شود مگر به اصرار، و ان شاء الله تعالی اشاره به هر یک از آنها در نزد ذکر آنها خواهد شد.

و بعد از آن که این مقدمات را دانستی شروع می کنیم به ذکر رذایل و صفات ذمیمه، و اضداد آنها از صفات حسنه و فضایل، و اسباب عروض آنها، و کیفیت معالجه آنها، و اینها در چند فصل بیان خواهد شد، ان اشاء الله تعالی.