اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 104

صبر و پایداری (3)

صبر در مسائل اخلاقی

فواید صبر قرآن بارها به مسلمانان گوشزد می کند که یکی از مؤثرترین طرق مبارزه با بدی­ها، نیکی کردن در مقابل آن است؛ اینجاست که شور و غوغایی از وجدان بدکاران برمی خیزد و آنها را سخت تحت ضربات سرزنش و ملامت قرار می دهد و همین امر در بسیاری از موارد، سبب تجدید نظر در برنامه های آنان می گردد: «ادْفَعْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ السَّیئَهَ»(1).

در سیره عملی پیامبر و پیشوایان دینی، بسیار دیده شده است که در مقابل افراد یا جمعیت­هایی که مرتکب بدترین جنایات شده اند، به نیکی پاسخ گفته و آنان را مشمول محبت خود ساخته اند و همین امر سبب انقلاب و دگرگونی روحی و بازگشت آنان شده است؛ چنانکه در آیه دیگر می خوانیم: «فَإِذَا الَّذِی بَینَکَ وَ بَینَهُ عَداوَهٌ کَأَنَّهُ وَلِی حَمِیمٌ»(2)؛ نتیجه این کار آن خواهد شد که دشمنان سرسخت، دوستان گرم و صمیمی شوند.

امام صادق علیه السلام در این خصوص فرمودند: «صبر و شکیبایی افراد عصبانی، اجر بیشتری دارد.(3)» همچنین فرمودند:

«نِعْمَ الْجُرْعَهُ الْغَیظُ لِمَنْ صَبَرَ عَلَیهَا فَإِنَّ عَظِیمَ الاجْرِ لَمِنْ عَظِیمِ الْبَلاءِ وَ مَا أَحَبَّ اللَّهُ قَوْماً إِلا ابْتَلاهُمْ»(4)؛ «خشم، نیکو جرعه ای است برای کسی که بر آن صبر کند؛ زیرا پاداش بزرگ همیشه در برابر بلای بزرگ عطا می گردد و خدا کسانی را که دوست دارد، گرفتارشان می سازد.»

1- . مؤمنون، 96.
2- . فصلت، 34.
3- . کافی، ج 2، ص 101.
4- . کافی، ج 2، ص 109.