اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 163

ان نلقی اهل المعاصی بوجوه مکفهره».(1) در حدیث می خوانیم که فرشتگانی که مأمور عذاب منطقه ای بودند، عابدی را در حال گریه و تضرع دیدند. به خداوند گفتند: «با این همه ناله و گریه به درگاه تو، او را هم عذاب کنیم؟» خطاب آمد که: «همه را عذاب کنید! زیرا در میان این مردم، حتی یک نفر نیست که برای رضای من، در برابر گناهان قیافه­اش تغییر کند»، «فان رجلاً لم یتغیر وجهه غضباً لی».(2)

آورده اند که روزی "اسحاق بن عمار" خدمت امام صادق علیه السلام رسید. هنگامی که حضرت که او را دیدند، اخم کردند. از امام سؤال شد: «چرا به او اخم کردید؟» فرمود: «او برای مراجعان، دربان گذاشته بود تا فقرا وشیعیان ما نتوانند به راحتی به او دسترسی پیدا کنند.»

شیوه متارکه و اعراض

منافقان در مدینه، مسجدی در برابر مسجد پیامبر ساختند و از حضرت برای افتتاح آن دعوت کردند؛ آیه نازل شد: «لا تَقُمْ فِیه»(3)؛

«در آن مسجد، نماز اقامه نکن!»

البته، بعد از آنکه مردم را از مراکز فساد (گرچه به نامهای مقدس باشد) بازداشتیم، باید آنان را به مراکز سالم راهنمایی کنیم؛ همان گونه که قرآن، در کنار تحریم مسجد ضرار منافقان، مردم را به نماز در مسجد قبا که مسلمانان واقعی ساخته بودند، سفارش فرموده است: «لَمَسْجِدٌ اسِّسَ عَلیَ التَّقْوی مِنْ اوّلِ یوْمٍ احَقُّ انْ تَقُومَ فِیه».(4)

گاهی نیز نهی از منکر، از طریق اعراض و دوری کردن است. قرآن می فرماید:

«وَ اذَا رَأَیتَ الَّذِینَ یخُوضُونَ فِی ایاتِنَا فَاعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّی یخُوضُوا فی حَدِیثٍ غَیرِه وَ امَّا ینْسِینَّک الشَّیطان فَلاتَقْعُدْ بَعْدَ الّذِکرَی مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمِین»(5)

1- . وسائل، ج 11، ص 413.
2- . بحار، ج 97، ص 86 و 88.
3- . توبه، 108.
4- . توبه، 108.
5- . انعام، 68.