اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 183

14. همه دشمنان، شناخته شده نیستند؛ پس هنگامی که گفته می شود «لا تَعْلَمُونَهُمُ» شاید مراد از آن، منافقان باشند، چون همین تعبیر درباره آنان هم آمده است: «لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ»؛

15. تنها برای دشمنان شناخته شده، برنامه ریزی نکنید، بلکه حتّی برای دشمنان ناشناخته حال و آینده هم پیش بینی های لازم را داشته باشید: «لا تَعْلَمُونَهُمُ»؛

انضباط و برنامه ریزی

«إِنَّ اللّهَ یحِبُّ الَّذینَ یقاتِلُونَ فی سَبیلِهِ صَفًّا کأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ»(1)

همانا خداوند کسانی را دوست دارد که صف بسته در راه او پیکار کنند؛ چنانکه گویی بنای بسیار مستحکمی هستند (که از فرط استحکام ،گویی) از سرب ساخته شده است.

در تاریخ آمده است که در جنگ صفین، حضرت امیر علیه السلام برای بالا بردن انگیزه یاران خود، این آیه را تلاوت فرمودند.(2)

پیام های آیه بدین قرار است:

1. جلب رضایت و محبت خداوند، بالاترین تشویق برای مؤمنان است؛ حتّی برتر از بهشت و امثال آن: «إِنَّ اللَّهَ یحِبُ ...»؛

2. کارهای سخت، انگیزه قوی لازم دارد و بالاترین انگیزه ها ، محبوب خدا شدن است: «إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الَّذِینَ یقاتِلُونَ»؛

3. مؤمنانِ مجاهد، دوستداران خداوند هستند و در راه او انجام وظیفه می کنند: «یقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ» و خداوند هم آنها را دوست دارد: «یحِبُّ الَّذِینَ یقاتِلُونَ»؛

4. در شرایط عادّی، وحدت و اتحاد و دوری از تفرقه لازم است، ولی در برابر دشمن، صفوف مؤمنان باید متّحد و نفوذناپذیر و مستحکم تر باشد: «صَفًّا کأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ»؛