اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 197

ضد ارزش شدن ارزشها

هرگاه در جامعه ای، فساد زیاد شد، پاکان منزوی گردیده، نهی از منکر و پاک بودن، جرم محسوب می شود؛ چنانکه قوم لوط، پاک سیرتان را به خاطر آلوده نشدن به گناه و هم رنگ نشدن با خودشان، از شهر بیرون کردند: «أَخْرِجُوهُمْ ... إِنَّهُمْ أُناسٌ یتَطَهَّرُون».(1)

رضایت و مشارکت در جرم

راضی شدن و خشنودی به گناه دیگران، انسان را شریک جُرم و مجرم می سازد؛ چنانکه خداوند در ماجرای کشتن شتر حضرت صالح -که به درخواست مردم و به اعجاز الهی از دل کوه بیرون آمده بود-

به همه افراد نسبت گناه داده و می فرماید: «فَعَقَرُوها»(2) در حالی که در روایات می خوانیم که کشنده شتر، یک نفر بیشتر نبوده است، امّا با این وجود، قرآن می فرماید: «فَعَقَرُوها»؛ یعنی همه مردم او را کشتند و این، به سبب هم فکری و رضایت سایر افراد از عملکرد قاتل بوده است؛ زیرا از دید اسلام، پیوند فکری و مکتبی و رضایت افراد به معنی شرکت نمودن در انجام آن گناه است.

جرم؛ عامل نابودی فرد و جامعه

در قرآن، "ظلم کردن"، "عیاشی" و "ارتکاب جرم و جنایت"، سه ضلع مثلث شوم سقوط و هَلاکت فرد و جامعه بیان شده است؛ چنانکه خداوند عامل هلاکت بسیاری از اقوام گذشته را ارتکاب این سه گناه و پیروی مردم از این گناهکاران می داند: «الَّذینَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فیهِ وَ کانُوا مُجْرِمین»(3).

ضرورت کارشناسی و جرم شناسی

قرآن در چند مورد، به نقش مهم شناسایی آثار جرم توجه نموده است؛ از جمله در بیان ماجرای یوسف و زلیخا و متهم شدن یوسف به گناه، پیراهن او نقش آفرین است؛ به این

1- . اعراف، 82.
2- . هود، 65.
3- . هود، 116.