اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 198

ترتیب که پارگی پیراهن از پشت، دلیل بی­گناهی یوسف و کشف جرم همسر عزیز مصر گردید.

در جای دیگر نیز پاره نشدن پیراهن، موجب کشف جرم برادران او گردید؛ زیرا بعد از انداختن یوسف به چاه، وقتی برادران پیراهن او را آغشته به خون کرده، به پدر نشان دادند و گفتند: «گرگ یوسف را خورده است.» پدر پرسید: «پس چرا پیراهن او پاره نشده است؟!»

در پایان داستان نیز، پیراهنِ یوسف، وسیله بینا شدن چشم پدر گردید.

توجه به اظهارات شاکی و متهم

کسی که در مقام قضاوت است، باید شکایت شاکی و دفاع متهم را بشنود و تمامی مدارک را بررسی کند و سپس نظر دهد. در ماجرای توطئه زلیخا بر علیه یوسف، زلیخا به همسرش گفت که یوسف قصد خیانت داشت: «أَرادَ بِأَهْلِک سُوءاً» و یوسف به دفاع پرداخته و تهمت را رد کرد و گفت: «هِی راوَدَتْنِی»،

زلیخا بود که چنین تصمیمی داشت. شاهد نیز علامت صدق و کذب را پاره شدن پیراهن از جلو یا پشت سر مطرح کرد.

اجازه دفاع به مجرم

باید به گونه ای رفتار کنیم که متّهم بتواند از خود دفاع کند و اگر توطئه ای در کار بوده، مجرم اصلی را معرفی کند. حضرت یوسف علیه السلام در برابر ادعای زلیخا و اتهام او علیه یوسف، به دفاع از خود پرداخت: «هِی راوَدَتْنِی»(1) و پاسخ مناسبی به زلیخا داد.

توجه به قرائن و آثار جرم

قبل از هر چیز، باید به آثار جرم و جنایت توجه کرد تا بتوان بر اساس قرائن و شواهد حکم صحیح را صادر کرد. بنابراین، به کارگیری روش های جرم شناسی برای تشخیص جرم و مجرم، لازم است: «إِنْ کانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ ... وَ إِنْ کانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَکذَبَتْ