اخلاق نظامی و انتظامی صفحه 98

الجَهل»(1)؛ «هرکس که در رنج و دشواری تحصیل علم، صبر و شکیبایی نورزد، در ذلت و خواری نادانی خواهد ماند. »

صبر بر درد و بیماری

امام صادق علیه السلام پاداش یک شب تحمل بیماری و صبوری بر درد را برابر با شصت سال عبادت می داند: «مَن مَرِضَ لَیلهً فَقَبِلَها بِقَبولِها و أدَّی شُکرَها إلَی اللهِ کانَت کَعِبادَهِ سِتّینَ سَنَه»(2) امام در این روایت از عیادت کننده می خواهد که از چنین بیمار صبور و شاکری بخواهد برایش دعا کند؛ چرا که دعای او همطراز دعای فرشتگان به اجابت نزدیک است. «عُودوا مَرضاکُم و سَلوا أن یَدعُوا اللهَ لَکَُم فَإنَّ دُعائهُم یَعدِلُ دُعاءَ المَلائِکَه»

امام باقر علیه السلام فرمود:

«قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَا مِنْ عَبْدٍ ابْتَلَیتُهُ بِبَلاءٍ فَلَمْ یشْکُ إِلَی عُوَّادِهِ إِلا أَبْدَلْتُهُ لَحْماً خَیراً مِنْ لَحْمِهِ وَ دَماً خَیراً مِنْ دَمِهِ فَإِنْ قَبَضْتُهُ قَبَضْتُهُ إِلَی رَحْمَتِی وَ إِنْ عَاشَ عَاشَ وَ لَیسَ لَهُ ذَنْبٌ»؛(3) «خداوند متعال می فرماید که هر بنده بیمار و گرفتاری که نزد اطرافیان گله و شکایت نکرده و صبر و تحمل داشته باشد، به بهترین شکل جبران کرده و گناهانش را بیامرزم و اگر جان دهد، او را در بهشت رحمتم جای خواهم داد.»

صبر در انتظار

توجّه به تاریخ، زمینه صبر و شکر را در انسان به وجود می آورد؛ یادآوری مصیبت ها و تلخی های گذشته و برطرف شدن آنها، انسان را وادار به شکرگزاری می کند و توجّه به پایداری امّت ها و پیروزی آنان، آدمی را به صبر و مقاومت دعوت می کند؛ علاوه بر آنکه،

1- . غررالحکم.
2- . مشکاه الانوار، ص 281.
3- . کافی، ج 3، ص 115.