درآمدی بر اخلاق پزشکی در اسلام صفحه 128

4- . تفسیر مجمع البیان، ج 2، ص 534.

5- (مائده/2 و حشر/7)
6- (نساء/77)

مفعول مناسبی که حکایت از امر ناگوار و ناشایستی دارد، در تقدیر گرفت. چنانکه در ذیل آیه: "وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاهٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون"(1)علامه طباطبایی می­نویسد: جمله "لعلکم تتقون" به منزله تعلیل است برای تشریع حکم قصاص و معنایش چنین است: حکم قصاص وضع شد، بلکه شما از قتل بپرهیزید.(2)

در مجمع البیان نیز آمده است: "و فی تتقون قولان، احدهما: لعلکم تتقون القتل بالخوف من القصاص و الثانی: لعلکم تتقون ربّکم باجتناب معاصیه: درباره این جمله دو معنا گفته شده است: یکی آنکه به خاطر ترس از قصاص، از کشتن دیگران بپرهیزید، دیگر آنکه با دوری از گناهان، از خدا پروا کنید."(3)

نتیجه آنکه: تقوا در قرآن، زمینه­ها و موارد متعددی دارد و منحصر به تقوای الهی نیست و تقوای الهی نیز به معنای پارسایی، خویشتن­بانی و خویشتن­داری از کارهای ناپسندی است که قهر و غضب الهی را به دنبال دارد.(4)

تقوا در کلام امام علی علیه السلام

تقوا از رایج­ترین کلمات در نهج­البلاغه است. در کمتر کتابی مانند آن بر عنصر تقوا تکیه شده و در نهج­البلاغه نیز به کمتر مفهومی به اندازه تقوا عنایت شده است. اما تقوا چیست؟ معمولا چنین فرض می شود که تقوا یعنی پرهیزکاری؛ و هر چه اجتناب و پرهیز و کناره­گیری بیشتر باشد تقوا کامل­تر است.

1- (بقره/179)