درآمدی بر اخلاق پزشکی در اسلام صفحه 200

1- . نهج­ البلاغه، نامه 53.

2- . تمیمی مغربی نعمان بن محمد، دعائم الإسلام، دار المعارف مصر، 1385 ق، ج 2، ص 531.

را به طور صحیح ادا نکردی."(1)

اما روشن است که مومن و امین بودن به تنهایی کافی نیست و دارا بودن صلاحیت­های لازم برای مدیریت، شرط لازم برای واگذاری و پذیرش مسئولیت است. ابوذر، از یاران بزرگ پیامبر، به آن حضرت گفت: "ألا تَستَعمِلنِی: آیا مرا به کاری نمی گماری؟" پیامبر بر شانۀ او زد و فرمود:

"یا اَباذَر اِنّکَ ضَعیف وَ اِنّها اَمانَه اِنّها یومَ القیامَهِ خِزی وَ ندامَه، اِلّا مَن اَخَذَها بحَقّها وَ اَدّی الّذی عَلَیهِ فیها: ای اباذر! تو ضعیف هستی و این پست­ها امانت است و روز قیامت مایۀ رسوایی و پشیمانی است، مگر کسی که آن را آن­گونه که باید، به عهده گیرد و وظیفۀ خویش را به درستی ادا کند." (2)

و در سخنی دیگر، حتی او را از ولایت بر دو تن و تولّی مال یک یتیم نهی کردند:

"یا ابَاذَرٍّ إِنِّی أُحِبُّ لَکَ مَا أُحِبُّ لِنَفْسِی إِنِّی أَرَاکَ ضَعِیفاً فَلَا تَأَمَّرَنَّ عَلَی اثْنَینِ وَ لَا تَوَلَّینَّ مَالَ یتِیمٍ"(3)

ذکر این نکته ضروری است که اگر کسی شایستگی لازم برای قبول مسئولیتی را در خود ببیند، باید اعتماد به نفس داشته باشد و خود را کنار نکشد. چنانکه حضرت یوسف به هنگام ضرورت، آمادگی خود را برای قبول مسئولیت اقتصاد مصر، در آستانه خشکسالی و قحطی اعلام کرد:

"قالَ اجعَلنی عَلَی خَزائِنِ الأرضِ إنّی حَفیظٌ عَلیمٌ: مرا بر خزانه­های سرزمین (مصر) بگمار که من نگهبانی دانا هستم."(4)

کیفیت کار

خداوند، جهان و انسان را به بهترین وجه آفریده: "الَّذی أَحْسَنَ کُلَّ شَی ءٍ خَلَقَهُ"(5) و خود را بهترین آفریننده خوانده: "فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ(6) و از انسان نیز بهترین عمل را خواسته است. قرآن کریم به جای تاکید بر کثرت عمل، بر کیفیت عمل تاکید نموده و هدف از آفرینش هستی و آزمایش انسان را بروز و ظهور "أَحْسَن عَمَل" می­داند و آن را در سه آیه تکرار می­فرماید:

"هُوَ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ... لِیبْلُوَکُمْ أَیکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً"(7)

إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَی الْأَرْضِ زینَهً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً"(8)

الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاهَ لِیبْلُوَکُمْ أَیکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً"(9)