نگهبانان قدرت صفحه 283

فصل 13: نارضایتی کامل بشری

فیلترهای واقعیت

در این کتاب نشان داده ایم چگونه یک نظام پروپاگاندا، که مروّج اهداف یک نظام بنگاهی اساساً جامعه ستیز است، دست به فیلتر کردن حقیقت ها، فکرها و صداهای فرهنگ ما می زند.

اما این هدف از طریق توطئه حاصل نمی شود، بلکه محصول کارکرد نیروهای بازار در کنار «ظرفیت انسان برای عدم مشاهدۀ آنچه نمی خواهد مشاهده کند» است، که دومی به تعبیر اریک فروم یعنی «انسان می تواند صادقانه منکر دانشی شود که اگر می خواست، می توانست داشته باشد.» (1)

اما اثرات این نظام فیلترینگ تا چه حد در فهم ما از خودمان و دنیا نفوذ می کند؟ مثلاً اثرات همین فرآیند را بر ادبیاتی که می خوانیم در نظر بگیرید. به نظر نوام چامسکی، جایگاه برجستۀ دو رمان «قلعۀ حیوانات» و «1984» از جورج اورول نه به دلیل روشن گری زیرکانۀ خود [کتاب ها،] دربارۀ نظام های مدرن کنترل سیاسی، بلکه به این دلیل است که این دو رمان حملاتی طنزآمیز علیه «سرکش ترین دولت ها» یعنی اتحاد جماهیر شوروی بود. چامسکی می نویسد:

شهرت، ثروت و احترام در انتظار کسانی است که جنایات دشمنان رسمی را افشاء کنند؛ آنهایی که وظیفۀ مهم تر، یعنی قرار دادن آینه در برابر جامعۀ خود، را انجام می دهند باید منتظر برخوردی کاملاً متفاوت باشند. جورج اورول برای دو رمان «قلعۀ حیوانات» و «1984» مشهور است که [هر دوی این کتاب ها فقط] دشمن رسمی [شوروی] را کانون توجه خود قرار داده اند. اگر او به پرسش جذاب تر و معنادارترِ «کنترل فکر در جامعه های نسبتاً آزاد و دموکراتیک» پرداخته بود، از