- مقدمه 1
- اشاره 4
- اول: «تربیت» 5
- مفهوم شناسی 5
- پیشینه 10
- مفهوم شناسی 12
- دوم: «جامعه پذیری» 12
- پیشینه 13
- پیشینه 14
- مفهوم شناسی 14
- سوم: «تربیت اجتماعی» 14
- دیدگاه ها 15
- اشاره 15
- دیدگاه جامعه گرا 15
- تربیت اجتماعی در اسلام 18
- چهارم: «کودک» 22
- مفهوم شناسی 22
- کودک از دیدگاه قرآن 23
- مفهوم شناسی 23
- پنجم: «ابعاد تربیت» 23
- پیشینه 24
- تقسیمات ابعاد تربیت 24
- اشاره 26
- الف) تنظیم روابط و مقررات اجتماعی 26
- تربیت اجتماعی در قرآن 26
- ب) تربیت خانوادگی 30
- ج) تربیت سیاسی 34
- د) تربیت اقتصادی 35
- ه -) تربیت قضایی 38
- و) تربیت نظامی 40
- ز) تربیت شغلی 43
- ط) تربیت اخلاقی 45
- جمع بندی 45
- اشاره 46
- مفهوم شناسی 47
- اشاره 47
- پیشینه 47
- الف) مراحل تربیت 47
- تقسیم بندی مراحل 50
- مرحله دوم: دوران ازدواج 53
- مرحله اول: دوره قبل از دنیا (عالم ذر) 53
- مرحله سوم: دوران جنینی 59
- مرحله چهارم: دوره کودکی اول (قبل از دبستان 0-7) 60
- مرحله ششم: دوران نوجوانی (21-14 سال) 70
- مرحله هفتم: دوره جوانی (21-34 سالگی) 74
- مرحله هشتم: دوره میانسالی (34-51 سالگی) 76
- مرحله نهم: دوره کهنسالی (51 سالگی تا آخر عمر) 77
- مرحله دهم: دوره بعد از دنیا (برزخ و قیامت) 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- رشد اجتماعی در دوران کودکی 81
- نخستین علائم رشد اجتماعی 81
- ج) مراحل تربیت اجتماعی کودک 81
- ارتباط کودک با بزرگسالان 82
- ارتباط کودک با همسالان 83
- مظاهر رفتار اجتماعی کودک 84
- اشاره 84
- رفتارهای همکاری 84
- رفتارهای مبارزی 87
- اشاره 91
- مفهوم شناسی 92
- اشاره 92
- الف) عوامل تربیت 92
- تقسیمات عوامل تربیت 93
- پیشینه 97
- یک: عوامل درونی تربیت 98
- اشاره 98
- اشاره 103
- دو: عوامل بیرونی 103
- الف) عوامل مادی 103
- ب) عوامل فرامادی 110
- ج) عوامل تربیت اجتماعی کودک 112
- اشاره 112
- یک: عوامل مادی درونی 113
- رشد بدنی (نضج بدنی) 113
- اشاره 118
- 1. خانواده 118
- دو: عوامل مادی بیرونی 118
- محبت در خانواده 120
- یادگیری در خانواده 121
- موقعیت کودک در خانواده 123
- موقعیت خانواده در جامعه (موقعیت اجتماعی خانواده) 126
- اشاره 127
- ارتباط فرد با گروه در دوره کودکی (تغییرات رشدی در روابط همسالان) 128
- آموزش ها و یافته های کودک در گروه همسالان 130
- اسلام و همنشین 131
- 3. مدرسه 132
- اشاره 132
- معلم و مدرسه 133
- تعریف بازی 134
- 4. بازی 134
- اشاره 134
- صفات و ویژگی های بازی 135
- ارزش های بازی 135
- بازی کودک در اسلام 139
- 5. وسایل ارتباط جمعی 141
- 6. اجتماعات، نهادها و موسسات 146
- اشاره 148
- اشاره 149
- مفهوم شناسی 149
- الف) موانع تربیت 149
- تقسیمات موانع تربیت 150
- پیشینه 151
- اشاره 152
- ب) موانع تربیت در قرآن 152
- اول: موانع درونی 153
- دوم: موانع بیرونی 162
- بیماری و نقص های بدنی کودک 177
- اول: موانع مادی درونی 177
- موانع مادی درونی تربیت اجتماعی کودک در قرآن 178
- 1. خانواده متزلزل 180
- دوم: موانع مادی بیرونی 180
- 2. دوستان نامناسب 187
- 3. عدم اعتدال در حمایت عاطفی (بی مهری، محبت افراطی) 190
- 4. تأثیر منفی رسانه های گروهی بر کودک 193
- 5. فقر 194
- اشاره 196
- الف) روش های تربیت 197
- مفهوم شناسی 197
- اشاره 197
- تقسیمات روش های تربیت 199
- پیشینه 200
- ب) روش های تربیت در قرآن 201
- 1. روش الگویی 221
- د) روش های کاربردی تربیت اجتماعی کودک 221
- 2. روش تشویق 230
- مهم ترین روش های تنبیهی 231
- اشاره 231
- 3. روش تنبیه 231
- مصادیق تشویق در قرآن کریم 234
- مصادیق تنبیه در قرآن کریم 235
- مزایای روش تشویق 236
- معایب تشویق بی جا و بیش از حد 237
- مزایای روش تنبیه 238
- تنبیه بدنی در اسلام 238
- معایب تنبیه بی جا و بیش از حد 238
- 5. روش تعلیم 246
- 6. روش ادب ورزی 251
- اشاره 252
- آداب اجتماعی 252
- الف) آداب خوردن و آشامیدن 253
- ب) آداب سلام 256
- ج) آداب اجازه گرفتن برای ورود 259
- د) آداب مجالست و همنشینی 261
- ه -) آداب سخن گفتن 263
- ز) آداب تبریک و تهنیت 270
- ح) آداب عیادت بیمار 272
- ط) آداب تسلیت گفتن 275
- ی) آداب عطسه و خمیازه کشیدن 276
- ضمایم 280
(إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ) (اسراء/ 9)
«در حقیقت این قرآن، بدان (شیوه ای) که آن پایدارتر است، راهنمایی می کند»
مقدمه
قرآن کریم کتاب هدایت و تربیت است که برای همه ابعاد وجودی انسان (جسمانی، عقلانی و علمی، روحی و روانی، اجتماعی و...) و برای همه مراحل رشد انسان (کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی، کهنسالی) برنامه تربیتی دارد.
دوره کودکی اول (1-7 سال) از حساس ترین دوره های عمر انسان است که آیات و احادیث به جزئیات تربیتی این دوره اشاره کرده است.
کتاب حاضر به این دوره مهم پرداخته و با استفاده از آیات و احادیث و یافته های علوم تربیتی تلاش کرده است که نوعی تفسیر موضوعی میان رشته ای ارائه کند. هر چند که این تلاش گام نخست در این زمینه است ولی می تواند فضای جدیدی به روی محققان بگشاید و برای پدر و مادرها و مربیان تربیتی و معلمان مفید واقع شود.
نویسنده گرامی این کتاب فرزند دانشورم خانم مهدیه رضایی است که عمر خود را وقف قرآن و احادیث اهل بیت علیهم السلام کرده است. امید است در این راه توفیقات روزافزون پیدا کند و تلاش های او مورد قبول خداوند متعال و مورد عنایت امام عصر (عج) قرار گیرد.
والحمدلله رب العالمین
محمدعلی رضایی اصفهانی
قم - 1393/4/5