- مقدمه 1
- اشاره 4
- مفهوم شناسی 5
- اول: «تربیت» 5
- پیشینه 10
- مفهوم شناسی 12
- دوم: «جامعه پذیری» 12
- پیشینه 13
- پیشینه 14
- مفهوم شناسی 14
- سوم: «تربیت اجتماعی» 14
- دیدگاه جامعه گرا 15
- دیدگاه ها 15
- اشاره 15
- تربیت اجتماعی در اسلام 18
- مفهوم شناسی 22
- چهارم: «کودک» 22
- کودک از دیدگاه قرآن 23
- پنجم: «ابعاد تربیت» 23
- مفهوم شناسی 23
- پیشینه 24
- تقسیمات ابعاد تربیت 24
- تربیت اجتماعی در قرآن 26
- الف) تنظیم روابط و مقررات اجتماعی 26
- اشاره 26
- ب) تربیت خانوادگی 30
- ج) تربیت سیاسی 34
- د) تربیت اقتصادی 35
- ه -) تربیت قضایی 38
- و) تربیت نظامی 40
- ز) تربیت شغلی 43
- جمع بندی 45
- ط) تربیت اخلاقی 45
- اشاره 46
- مفهوم شناسی 47
- الف) مراحل تربیت 47
- اشاره 47
- پیشینه 47
- تقسیم بندی مراحل 50
- مرحله دوم: دوران ازدواج 53
- مرحله اول: دوره قبل از دنیا (عالم ذر) 53
- مرحله سوم: دوران جنینی 59
- مرحله چهارم: دوره کودکی اول (قبل از دبستان 0-7) 60
- مرحله ششم: دوران نوجوانی (21-14 سال) 70
- مرحله هفتم: دوره جوانی (21-34 سالگی) 74
- مرحله هشتم: دوره میانسالی (34-51 سالگی) 76
- مرحله نهم: دوره کهنسالی (51 سالگی تا آخر عمر) 77
- مرحله دهم: دوره بعد از دنیا (برزخ و قیامت) 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- نخستین علائم رشد اجتماعی 81
- ج) مراحل تربیت اجتماعی کودک 81
- رشد اجتماعی در دوران کودکی 81
- ارتباط کودک با بزرگسالان 82
- ارتباط کودک با همسالان 83
- رفتارهای همکاری 84
- اشاره 84
- مظاهر رفتار اجتماعی کودک 84
- رفتارهای مبارزی 87
- اشاره 91
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 92
- الف) عوامل تربیت 92
- تقسیمات عوامل تربیت 93
- پیشینه 97
- اشاره 98
- یک: عوامل درونی تربیت 98
- دو: عوامل بیرونی 103
- الف) عوامل مادی 103
- اشاره 103
- ب) عوامل فرامادی 110
- اشاره 112
- ج) عوامل تربیت اجتماعی کودک 112
- رشد بدنی (نضج بدنی) 113
- یک: عوامل مادی درونی 113
- دو: عوامل مادی بیرونی 118
- 1. خانواده 118
- اشاره 118
- محبت در خانواده 120
- یادگیری در خانواده 121
- موقعیت کودک در خانواده 123
- موقعیت خانواده در جامعه (موقعیت اجتماعی خانواده) 126
- اشاره 127
- ارتباط فرد با گروه در دوره کودکی (تغییرات رشدی در روابط همسالان) 128
- آموزش ها و یافته های کودک در گروه همسالان 130
- اسلام و همنشین 131
- اشاره 132
- 3. مدرسه 132
- معلم و مدرسه 133
- اشاره 134
- 4. بازی 134
- تعریف بازی 134
- صفات و ویژگی های بازی 135
- ارزش های بازی 135
- بازی کودک در اسلام 139
- 5. وسایل ارتباط جمعی 141
- 6. اجتماعات، نهادها و موسسات 146
- اشاره 148
- الف) موانع تربیت 149
- اشاره 149
- مفهوم شناسی 149
- تقسیمات موانع تربیت 150
- پیشینه 151
- اشاره 152
- ب) موانع تربیت در قرآن 152
- اول: موانع درونی 153
- دوم: موانع بیرونی 162
- اول: موانع مادی درونی 177
- بیماری و نقص های بدنی کودک 177
- موانع مادی درونی تربیت اجتماعی کودک در قرآن 178
- دوم: موانع مادی بیرونی 180
- 1. خانواده متزلزل 180
- 2. دوستان نامناسب 187
- 3. عدم اعتدال در حمایت عاطفی (بی مهری، محبت افراطی) 190
- 4. تأثیر منفی رسانه های گروهی بر کودک 193
- 5. فقر 194
- اشاره 196
- الف) روش های تربیت 197
- اشاره 197
- مفهوم شناسی 197
- تقسیمات روش های تربیت 199
- پیشینه 200
- ب) روش های تربیت در قرآن 201
- 1. روش الگویی 221
- د) روش های کاربردی تربیت اجتماعی کودک 221
- 2. روش تشویق 230
- اشاره 231
- مهم ترین روش های تنبیهی 231
- 3. روش تنبیه 231
- مصادیق تشویق در قرآن کریم 234
- مصادیق تنبیه در قرآن کریم 235
- مزایای روش تشویق 236
- معایب تشویق بی جا و بیش از حد 237
- معایب تنبیه بی جا و بیش از حد 238
- مزایای روش تنبیه 238
- تنبیه بدنی در اسلام 238
- 5. روش تعلیم 246
- 6. روش ادب ورزی 251
- آداب اجتماعی 252
- اشاره 252
- الف) آداب خوردن و آشامیدن 253
- ب) آداب سلام 256
- ج) آداب اجازه گرفتن برای ورود 259
- د) آداب مجالست و همنشینی 261
- ه -) آداب سخن گفتن 263
- ز) آداب تبریک و تهنیت 270
- ح) آداب عیادت بیمار 272
- ط) آداب تسلیت گفتن 275
- ی) آداب عطسه و خمیازه کشیدن 276
- ضمایم 280
با توجه به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که خانواده بد طفل را نابود می سازد، او را به بدبختی و شقاوت می کشاند، او را از تربیت معنوی دور می سازد و در نهایت خود و خانواده ی خود را بر باد می دهد.
برای اینکه رشد و تکامل کودک در خانواده درست و طبیعی صورت بگیرد باید اوضاع زیر در محیط خانواده موجود باشد:
محبت در خانواده
یکی از احتیاجات اساسی روانی افراد برخورداری از محبت دیگران است. هرچند این نیاز در انسان شدید و در کودک شدیدتر است.
از آنجا که نخستین سرپرست کودک خانواده است، لازم است خانواده، به ویژه والدین، به این نیاز کودک توجه ویژه داشته باشند و بدانند پاسخگویی صحیح به این نیاز کودک، اساس و پایه تربیت او را تشکیل می دهد؛ زیرا این نیاز کودک، موجب آرامش روانی، امنیت خاطر، اعتماد به نفس، اعتماد به والدین و حتی سلامت جسمی می شود، و ارضا نشدن آن نیز باعث فروپاشی آرامش روحی و روانی، بی اعتمادی به خود و دیگران، احساس عجز و حقارت، بیماریهای جسمی و روانی متعدد و انحرافات اجتماعی بسیاری خواهد شد. بر این اساس این نیاز روانی را باید در طول دوران تربیت در نظر داشت و آن را به عنوان راهنمای عمل، سرلوحه عمل تربیتی قرار داد.(1)
در قرآن هدف تشکیل خانواده محبت و مهربانی و امنیت ذکر شده است.
(وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ) ؛(2) «از نشانه های قدرت اوست که شما را از خاک بیافرید تا انسان شدید و به هر سو پراکنده گشتید».
سیره عملی و احادیث پیشوایان معصوم علیه السلام نشان دهنده توجه ویژه مکتب اسلام به این نیاز اساسی است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به فرزندان خویش، فاطمه و ابراهیم علیهم السلام، نواده ها،
1- (1) علی حسینی زاده و محمد داوودی، سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت، ص 67؛ علی اکبر شعاری نژاد، روان شناسی رشد، ص 540؛ علی شریعتمداری، روانشناسی تربیت، ص 199.
2- (2) روم/ 20.