- مقدمه 1
- اشاره 4
- مفهوم شناسی 5
- اول: «تربیت» 5
- پیشینه 10
- مفهوم شناسی 12
- دوم: «جامعه پذیری» 12
- پیشینه 13
- سوم: «تربیت اجتماعی» 14
- پیشینه 14
- مفهوم شناسی 14
- اشاره 15
- دیدگاه جامعه گرا 15
- دیدگاه ها 15
- تربیت اجتماعی در اسلام 18
- چهارم: «کودک» 22
- مفهوم شناسی 22
- کودک از دیدگاه قرآن 23
- مفهوم شناسی 23
- پنجم: «ابعاد تربیت» 23
- پیشینه 24
- تقسیمات ابعاد تربیت 24
- اشاره 26
- تربیت اجتماعی در قرآن 26
- الف) تنظیم روابط و مقررات اجتماعی 26
- ب) تربیت خانوادگی 30
- ج) تربیت سیاسی 34
- د) تربیت اقتصادی 35
- ه -) تربیت قضایی 38
- و) تربیت نظامی 40
- ز) تربیت شغلی 43
- جمع بندی 45
- ط) تربیت اخلاقی 45
- اشاره 46
- پیشینه 47
- الف) مراحل تربیت 47
- مفهوم شناسی 47
- اشاره 47
- تقسیم بندی مراحل 50
- مرحله دوم: دوران ازدواج 53
- مرحله اول: دوره قبل از دنیا (عالم ذر) 53
- مرحله سوم: دوران جنینی 59
- مرحله چهارم: دوره کودکی اول (قبل از دبستان 0-7) 60
- مرحله ششم: دوران نوجوانی (21-14 سال) 70
- مرحله هفتم: دوره جوانی (21-34 سالگی) 74
- مرحله هشتم: دوره میانسالی (34-51 سالگی) 76
- مرحله نهم: دوره کهنسالی (51 سالگی تا آخر عمر) 77
- مرحله دهم: دوره بعد از دنیا (برزخ و قیامت) 80
- رشد اجتماعی در دوران کودکی 81
- نخستین علائم رشد اجتماعی 81
- اشاره 81
- اشاره 81
- ج) مراحل تربیت اجتماعی کودک 81
- ارتباط کودک با بزرگسالان 82
- ارتباط کودک با همسالان 83
- رفتارهای همکاری 84
- اشاره 84
- مظاهر رفتار اجتماعی کودک 84
- رفتارهای مبارزی 87
- اشاره 91
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 92
- الف) عوامل تربیت 92
- تقسیمات عوامل تربیت 93
- پیشینه 97
- اشاره 98
- یک: عوامل درونی تربیت 98
- دو: عوامل بیرونی 103
- اشاره 103
- الف) عوامل مادی 103
- ب) عوامل فرامادی 110
- اشاره 112
- ج) عوامل تربیت اجتماعی کودک 112
- رشد بدنی (نضج بدنی) 113
- یک: عوامل مادی درونی 113
- 1. خانواده 118
- دو: عوامل مادی بیرونی 118
- اشاره 118
- محبت در خانواده 120
- یادگیری در خانواده 121
- موقعیت کودک در خانواده 123
- موقعیت خانواده در جامعه (موقعیت اجتماعی خانواده) 126
- اشاره 127
- ارتباط فرد با گروه در دوره کودکی (تغییرات رشدی در روابط همسالان) 128
- آموزش ها و یافته های کودک در گروه همسالان 130
- اسلام و همنشین 131
- 3. مدرسه 132
- اشاره 132
- معلم و مدرسه 133
- اشاره 134
- 4. بازی 134
- تعریف بازی 134
- صفات و ویژگی های بازی 135
- ارزش های بازی 135
- بازی کودک در اسلام 139
- 5. وسایل ارتباط جمعی 141
- 6. اجتماعات، نهادها و موسسات 146
- اشاره 148
- اشاره 149
- الف) موانع تربیت 149
- مفهوم شناسی 149
- تقسیمات موانع تربیت 150
- پیشینه 151
- اشاره 152
- ب) موانع تربیت در قرآن 152
- اول: موانع درونی 153
- دوم: موانع بیرونی 162
- اول: موانع مادی درونی 177
- بیماری و نقص های بدنی کودک 177
- موانع مادی درونی تربیت اجتماعی کودک در قرآن 178
- دوم: موانع مادی بیرونی 180
- 1. خانواده متزلزل 180
- 2. دوستان نامناسب 187
- 3. عدم اعتدال در حمایت عاطفی (بی مهری، محبت افراطی) 190
- 4. تأثیر منفی رسانه های گروهی بر کودک 193
- 5. فقر 194
- اشاره 196
- مفهوم شناسی 197
- الف) روش های تربیت 197
- اشاره 197
- تقسیمات روش های تربیت 199
- پیشینه 200
- ب) روش های تربیت در قرآن 201
- 1. روش الگویی 221
- د) روش های کاربردی تربیت اجتماعی کودک 221
- 2. روش تشویق 230
- مهم ترین روش های تنبیهی 231
- 3. روش تنبیه 231
- اشاره 231
- مصادیق تشویق در قرآن کریم 234
- مصادیق تنبیه در قرآن کریم 235
- مزایای روش تشویق 236
- معایب تشویق بی جا و بیش از حد 237
- معایب تنبیه بی جا و بیش از حد 238
- مزایای روش تنبیه 238
- تنبیه بدنی در اسلام 238
- 5. روش تعلیم 246
- 6. روش ادب ورزی 251
- آداب اجتماعی 252
- اشاره 252
- الف) آداب خوردن و آشامیدن 253
- ب) آداب سلام 256
- ج) آداب اجازه گرفتن برای ورود 259
- د) آداب مجالست و همنشینی 261
- ه -) آداب سخن گفتن 263
- ز) آداب تبریک و تهنیت 270
- ح) آداب عیادت بیمار 272
- ط) آداب تسلیت گفتن 275
- ی) آداب عطسه و خمیازه کشیدن 276
- ضمایم 280
أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِینٌ) ؛(1) «و از مردم کسی است که سخن سرگرم کننده (و بیهوده) را می خرد، تا بدون هیچ دانشی (مردم را) از راه خدا گمراه سازد و آن (آیات) را به ریشخند گیرد آنان، عذابی خوارکننده برایشان (آماده) است.»
آیت الله جعفر سبحانی در مربی نمونه می گویند:
«هر نوع سرگرمی که مانع از توجه به حق و حقیقت گردد، در لغت قرآن به آن لهو می گویند، هرگاه چنین سرگرمی و بازدارنده کلام و داستان باشد، لفظ حدیث به آخر آن اضافه می شود و می گویند لهو الحدیث».
بنابراین باید برنامه های تلویزیون طوری باشد، که لهوالحدیث نباشد و چون کودک مطالب را به صورت ملموس در چهره داستان بهتر می پذیرد، لذا داستان و فیلم در آموزش و تربیت کودک نقش بسیار مهمی دارد و بایستی والدین به این مسأله توجه داشته باشند.(2)
6. اجتماعات، نهادها و موسسات
مؤسسات و جمعیت ها در رشد و تکامل کودک تأثیر بسزایی دارند، این جمعیت ها عبارتند از: مساجد، کلیساها، جمعیت های اخلاقی، دینی، سیاسی، کلوپ ها، اردوهای تابستانی و....
«این نوع سازمان ها و اجتماعات بهترین وسایل تربیت یا رشد و تکامل طبیعی و سالم به شما می روند، البته تأثیر آن ها نسبت به یکدیگر و نسبت به افراد گوناگون، مختلف خواهد بود، لیکن در هر صورت نباید از تأثیر آن ها در رشد و تکامل ذهنی، عاطفی، اجتماعی و مذهبی غافل شد».(3)
شرکت در این اجتماعات، همان برقراری ارتباط فرد با گروه و عضو شدن فرد در گروه است که در این جا فرد در گروه بزرگ جامعه شرکت کرده و روابط اجتماعی با دیگران برقرار کرده که در این گروه افراد همسن و غیر همسن او هستند. فرد ضمن این ارتباط اجتماعی از مزایای مثبت ارتباط گروهی برخوردار می شود که از جمله آن:
1- (1) لقمان/ 6.
2- (2) حسنعلی بختیار نصرآبادی، نگاهی به اصول و راهبردهای تربیت کودک با تأملی بر آیات و روایات، ص 87.
3- (3) علی اکبر شعاری نژاد، روان شناسی رشد، ص 167.