- مقدمه 1
- اشاره 4
- مفهوم شناسی 5
- اول: «تربیت» 5
- پیشینه 10
- دوم: «جامعه پذیری» 12
- مفهوم شناسی 12
- پیشینه 13
- سوم: «تربیت اجتماعی» 14
- پیشینه 14
- مفهوم شناسی 14
- دیدگاه جامعه گرا 15
- اشاره 15
- دیدگاه ها 15
- تربیت اجتماعی در اسلام 18
- چهارم: «کودک» 22
- مفهوم شناسی 22
- کودک از دیدگاه قرآن 23
- مفهوم شناسی 23
- پنجم: «ابعاد تربیت» 23
- پیشینه 24
- تقسیمات ابعاد تربیت 24
- الف) تنظیم روابط و مقررات اجتماعی 26
- تربیت اجتماعی در قرآن 26
- اشاره 26
- ب) تربیت خانوادگی 30
- ج) تربیت سیاسی 34
- د) تربیت اقتصادی 35
- ه -) تربیت قضایی 38
- و) تربیت نظامی 40
- ز) تربیت شغلی 43
- جمع بندی 45
- ط) تربیت اخلاقی 45
- اشاره 46
- اشاره 47
- پیشینه 47
- الف) مراحل تربیت 47
- مفهوم شناسی 47
- تقسیم بندی مراحل 50
- مرحله دوم: دوران ازدواج 53
- مرحله اول: دوره قبل از دنیا (عالم ذر) 53
- مرحله سوم: دوران جنینی 59
- مرحله چهارم: دوره کودکی اول (قبل از دبستان 0-7) 60
- مرحله ششم: دوران نوجوانی (21-14 سال) 70
- مرحله هفتم: دوره جوانی (21-34 سالگی) 74
- مرحله هشتم: دوره میانسالی (34-51 سالگی) 76
- مرحله نهم: دوره کهنسالی (51 سالگی تا آخر عمر) 77
- مرحله دهم: دوره بعد از دنیا (برزخ و قیامت) 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- نخستین علائم رشد اجتماعی 81
- رشد اجتماعی در دوران کودکی 81
- ج) مراحل تربیت اجتماعی کودک 81
- ارتباط کودک با بزرگسالان 82
- ارتباط کودک با همسالان 83
- رفتارهای همکاری 84
- مظاهر رفتار اجتماعی کودک 84
- اشاره 84
- رفتارهای مبارزی 87
- اشاره 91
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 92
- الف) عوامل تربیت 92
- تقسیمات عوامل تربیت 93
- پیشینه 97
- اشاره 98
- یک: عوامل درونی تربیت 98
- دو: عوامل بیرونی 103
- اشاره 103
- الف) عوامل مادی 103
- ب) عوامل فرامادی 110
- اشاره 112
- ج) عوامل تربیت اجتماعی کودک 112
- یک: عوامل مادی درونی 113
- رشد بدنی (نضج بدنی) 113
- 1. خانواده 118
- دو: عوامل مادی بیرونی 118
- اشاره 118
- محبت در خانواده 120
- یادگیری در خانواده 121
- موقعیت کودک در خانواده 123
- موقعیت خانواده در جامعه (موقعیت اجتماعی خانواده) 126
- اشاره 127
- ارتباط فرد با گروه در دوره کودکی (تغییرات رشدی در روابط همسالان) 128
- آموزش ها و یافته های کودک در گروه همسالان 130
- اسلام و همنشین 131
- اشاره 132
- 3. مدرسه 132
- معلم و مدرسه 133
- 4. بازی 134
- تعریف بازی 134
- اشاره 134
- صفات و ویژگی های بازی 135
- ارزش های بازی 135
- بازی کودک در اسلام 139
- 5. وسایل ارتباط جمعی 141
- 6. اجتماعات، نهادها و موسسات 146
- اشاره 148
- اشاره 149
- مفهوم شناسی 149
- الف) موانع تربیت 149
- تقسیمات موانع تربیت 150
- پیشینه 151
- اشاره 152
- ب) موانع تربیت در قرآن 152
- اول: موانع درونی 153
- دوم: موانع بیرونی 162
- اول: موانع مادی درونی 177
- بیماری و نقص های بدنی کودک 177
- موانع مادی درونی تربیت اجتماعی کودک در قرآن 178
- دوم: موانع مادی بیرونی 180
- 1. خانواده متزلزل 180
- 2. دوستان نامناسب 187
- 3. عدم اعتدال در حمایت عاطفی (بی مهری، محبت افراطی) 190
- 4. تأثیر منفی رسانه های گروهی بر کودک 193
- 5. فقر 194
- اشاره 196
- مفهوم شناسی 197
- اشاره 197
- الف) روش های تربیت 197
- تقسیمات روش های تربیت 199
- پیشینه 200
- ب) روش های تربیت در قرآن 201
- 1. روش الگویی 221
- د) روش های کاربردی تربیت اجتماعی کودک 221
- 2. روش تشویق 230
- اشاره 231
- مهم ترین روش های تنبیهی 231
- 3. روش تنبیه 231
- مصادیق تشویق در قرآن کریم 234
- مصادیق تنبیه در قرآن کریم 235
- مزایای روش تشویق 236
- معایب تشویق بی جا و بیش از حد 237
- معایب تنبیه بی جا و بیش از حد 238
- مزایای روش تنبیه 238
- تنبیه بدنی در اسلام 238
- 5. روش تعلیم 246
- 6. روش ادب ورزی 251
- آداب اجتماعی 252
- اشاره 252
- الف) آداب خوردن و آشامیدن 253
- ب) آداب سلام 256
- ج) آداب اجازه گرفتن برای ورود 259
- د) آداب مجالست و همنشینی 261
- ه -) آداب سخن گفتن 263
- ز) آداب تبریک و تهنیت 270
- ح) آداب عیادت بیمار 272
- ط) آداب تسلیت گفتن 275
- ی) آداب عطسه و خمیازه کشیدن 276
- ضمایم 280
رفتار مسلمانان می داند که از آغاز سده نوزدهم در زندگی مسلمانان ظاهر شده است. توضیح اینکه بعد از دیدار غرب پیشرفته و شرق عقب مانده از قرن نوزدهم مسلمانان می کوشند که یک زندگی پیشرفته غربی داشته باشند و همزمان در تلاش اند بر اسلام خود آنگونه که از پدران و نیاکان خویش به ارث برده اند پای بند بمانند. این در حالی است که علمای آنان کوششی شایان ذکر در راه هنماهنگ کردن این دو به عمل نمی آورند.(1)
و همین دوگانگی زمینه ساز تصور نادرست از تعلیم و تربیت اسلامی به عنوان یک برنامه درسی شد و مدارس قدیمی (دینی = مدارس علمیه) از مدارس نوین برگرفته از غرب جدا گشت.(2)
سپس به مورد سوم اشاره می کند که بیداری مسلمانان در عصر حاضر (هر چند که حرکت مبارکی است) لیکن برخی جوانان کم اطلاع (سلفی ها) به صحنه آمده اند. و تلاش می کنند که هر چیز جدید را به این علت که در زمان زندگی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم وجود نداشته است بدعت قلمداد کنند.
و همین مطلب عامل رسوخ فهم غیراسلامی از مفهوم تربیت اسلامی در ضمیر جامعه اسلامی است.(3)
بررسی: مواردی که دکتر عبدالغنی عبود در مورد مشکلات و موانع تربیت اسلامی در عصر حاضر یادآوری کرده است مطالب دقیق و صحیحی است. لیکن اینها موانع اجرای تعلیم و تربیت اسلامی در جوامع مسلمان عصر حاضر است. نه موانع تربیتی که در قرآن و احادیث مطرح شده است و مقصود ما دراین نوشتار مورد اخیر است.
ب) موانع تربیت در قرآن
اشاره
همانطور که گذشت موانع تربیت گاهی درون انسان و گاهی بیرون انسان است. که به هر دو دسته در قرآن اشاره شده است.
1- (1) مقصود ایشان محیط کشورهای عربی است نه مثل ایران بعد از انقلاب اسلامی.
2- (2) همان، ص 316.
3- (3) همان، ص 317.