- مقدمه 1
- اشاره 4
- مفهوم شناسی 5
- اول: «تربیت» 5
- پیشینه 10
- مفهوم شناسی 12
- دوم: «جامعه پذیری» 12
- پیشینه 13
- سوم: «تربیت اجتماعی» 14
- پیشینه 14
- مفهوم شناسی 14
- دیدگاه جامعه گرا 15
- اشاره 15
- دیدگاه ها 15
- تربیت اجتماعی در اسلام 18
- چهارم: «کودک» 22
- مفهوم شناسی 22
- کودک از دیدگاه قرآن 23
- مفهوم شناسی 23
- پنجم: «ابعاد تربیت» 23
- پیشینه 24
- تقسیمات ابعاد تربیت 24
- الف) تنظیم روابط و مقررات اجتماعی 26
- اشاره 26
- تربیت اجتماعی در قرآن 26
- ب) تربیت خانوادگی 30
- ج) تربیت سیاسی 34
- د) تربیت اقتصادی 35
- ه -) تربیت قضایی 38
- و) تربیت نظامی 40
- ز) تربیت شغلی 43
- جمع بندی 45
- ط) تربیت اخلاقی 45
- اشاره 46
- اشاره 47
- پیشینه 47
- الف) مراحل تربیت 47
- مفهوم شناسی 47
- تقسیم بندی مراحل 50
- مرحله دوم: دوران ازدواج 53
- مرحله اول: دوره قبل از دنیا (عالم ذر) 53
- مرحله سوم: دوران جنینی 59
- مرحله چهارم: دوره کودکی اول (قبل از دبستان 0-7) 60
- مرحله ششم: دوران نوجوانی (21-14 سال) 70
- مرحله هفتم: دوره جوانی (21-34 سالگی) 74
- مرحله هشتم: دوره میانسالی (34-51 سالگی) 76
- مرحله نهم: دوره کهنسالی (51 سالگی تا آخر عمر) 77
- مرحله دهم: دوره بعد از دنیا (برزخ و قیامت) 80
- اشاره 81
- نخستین علائم رشد اجتماعی 81
- ج) مراحل تربیت اجتماعی کودک 81
- اشاره 81
- رشد اجتماعی در دوران کودکی 81
- ارتباط کودک با بزرگسالان 82
- ارتباط کودک با همسالان 83
- مظاهر رفتار اجتماعی کودک 84
- رفتارهای همکاری 84
- اشاره 84
- رفتارهای مبارزی 87
- اشاره 91
- اشاره 92
- الف) عوامل تربیت 92
- مفهوم شناسی 92
- تقسیمات عوامل تربیت 93
- پیشینه 97
- یک: عوامل درونی تربیت 98
- اشاره 98
- اشاره 103
- الف) عوامل مادی 103
- دو: عوامل بیرونی 103
- ب) عوامل فرامادی 110
- اشاره 112
- ج) عوامل تربیت اجتماعی کودک 112
- رشد بدنی (نضج بدنی) 113
- یک: عوامل مادی درونی 113
- دو: عوامل مادی بیرونی 118
- اشاره 118
- 1. خانواده 118
- محبت در خانواده 120
- یادگیری در خانواده 121
- موقعیت کودک در خانواده 123
- موقعیت خانواده در جامعه (موقعیت اجتماعی خانواده) 126
- اشاره 127
- ارتباط فرد با گروه در دوره کودکی (تغییرات رشدی در روابط همسالان) 128
- آموزش ها و یافته های کودک در گروه همسالان 130
- اسلام و همنشین 131
- 3. مدرسه 132
- اشاره 132
- معلم و مدرسه 133
- تعریف بازی 134
- اشاره 134
- 4. بازی 134
- صفات و ویژگی های بازی 135
- ارزش های بازی 135
- بازی کودک در اسلام 139
- 5. وسایل ارتباط جمعی 141
- 6. اجتماعات، نهادها و موسسات 146
- اشاره 148
- مفهوم شناسی 149
- اشاره 149
- الف) موانع تربیت 149
- تقسیمات موانع تربیت 150
- پیشینه 151
- اشاره 152
- ب) موانع تربیت در قرآن 152
- اول: موانع درونی 153
- دوم: موانع بیرونی 162
- اول: موانع مادی درونی 177
- بیماری و نقص های بدنی کودک 177
- موانع مادی درونی تربیت اجتماعی کودک در قرآن 178
- دوم: موانع مادی بیرونی 180
- 1. خانواده متزلزل 180
- 2. دوستان نامناسب 187
- 3. عدم اعتدال در حمایت عاطفی (بی مهری، محبت افراطی) 190
- 4. تأثیر منفی رسانه های گروهی بر کودک 193
- 5. فقر 194
- اشاره 196
- مفهوم شناسی 197
- الف) روش های تربیت 197
- اشاره 197
- تقسیمات روش های تربیت 199
- پیشینه 200
- ب) روش های تربیت در قرآن 201
- 1. روش الگویی 221
- د) روش های کاربردی تربیت اجتماعی کودک 221
- 2. روش تشویق 230
- اشاره 231
- 3. روش تنبیه 231
- مهم ترین روش های تنبیهی 231
- مصادیق تشویق در قرآن کریم 234
- مصادیق تنبیه در قرآن کریم 235
- مزایای روش تشویق 236
- معایب تشویق بی جا و بیش از حد 237
- معایب تنبیه بی جا و بیش از حد 238
- مزایای روش تنبیه 238
- تنبیه بدنی در اسلام 238
- 5. روش تعلیم 246
- 6. روش ادب ورزی 251
- آداب اجتماعی 252
- اشاره 252
- الف) آداب خوردن و آشامیدن 253
- ب) آداب سلام 256
- ج) آداب اجازه گرفتن برای ورود 259
- د) آداب مجالست و همنشینی 261
- ه -) آداب سخن گفتن 263
- ز) آداب تبریک و تهنیت 270
- ح) آداب عیادت بیمار 272
- ط) آداب تسلیت گفتن 275
- ی) آداب عطسه و خمیازه کشیدن 276
- ضمایم 280
کودک باید بیاموزد که اگر به او گفتند برگرد، برگردد. زیرا قرآن مجید پس از آن که سفارش می کند که برای ورود به خانه افراد باید اذن گرفت، می فرماید:(فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِیها أَحَداً فَلا تَدْخُلُوها حَتّی یُؤْذَنَ لَکُمْ وَ إِنْ قِیلَ لَکُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْکی لَکُمْ وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ) ؛(1) «و اگر هیچ کس را در آن (خانه) نیافتید، پس در آن وارد نشوید تا اینکه به شما رخصت داده شود؛ و اگر به شما گفته شود: «باز گردید!» پس باز گردید؛ این برای شما [پاک کننده تر و] رشد آورتر است؛ و خدا به آنچه انجام می دهید داناست».
د) آداب مجالست و همنشینی
مربی باید به کودک بیاموزد که آداب مجالست را رعایت کند و در این باره باید مطالب زیر را به او یاد دهد:
- هنگام دیدار مصافحه نماید. امام محمد باقر علیه السلام فرمود:
«انّ المؤمنین اذا التقیا وتصافحا أدخل الله یده بین ایدیهما فصافح أشدّهما حبّا لصاحبه؛ مؤمنان هرگاه دیدار و مصافحه کنند، خداوند دستش را میان دست آنها داخل می کند و با آن که محبتش بیشتر است مصافحه می کند».(2)
امام صادق علیه السلام فرمود:
«انّ المؤمنین اذا اعتنقا غمرتهما الرّحمه...؛ دو مؤمن هنگامی که معانقه کنند، رحمت آنها را فرا می گیرد».(3)
- باید در جایی بنشیند که صاحبخانه برایش معین کرده است. پیامبر بزرگ اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«من دخل دار قومِ فلیجلس حیث امروه فانّ القوم اعلم بعوره دارهم؛ هر کس داخل خانه ای شد، هرجا که به او دستور دادند بنشیند. زیرا اهل خانه به وضع خانۀ خود داناترند».(4)
- باید در مجلس طوری بنشیند که روبه روی اهل مجلس باشد تا آنها نخواهند صورت خود را برگردانند و با او صحبت کنند. روایت است پیامبر اکرم کسی را که در وسط حلقۀ مجلس بنشیند، لعن کرده است.
1- (1) نور/ 28.
2- (2) الکافی، ج 2، ص 179.
3- (3) همان، ص 184.
4- (4) همان.