قرآن و تربیت اجتماعی کودک صفحه 9

جمع بندی

برخی بر ابعاد تربیتی (مثل تربیت جسمی، عقلی، اخلاقی، روحی و...) برخی دیگر بر اهداف تربیت (مثل کمال، اعتدال و...) تأکید کرده اند.

یا بعضی به فرآیند و فعل تربیت توجه کرده اند یا به تأثیر مربی یا به عامل انسانی به عنوان مربی و برخی دیگر به تربیت به عنوان رشته تعلیم و تربیت اسلامی توجه کرده اند.

به نظر می رسد که تربیت دارای عناصر زیر است:

1 - فعل تربیت (فرآیند تدریجی ایجاد تغییر)؛

2 - مربی (عامل تأثیرگذار در متربی)؛ = تذکر: از منظر قرآن و حدیث مربی می تواند، انسان، فرشتگان الهی یا خدا باشد.

3 - متربی (شخص تربیت پذیر که می تواند هرچیز جاندار باشد)؛

تذکر: در قرآن نیز از حیوانات تربیت شده (آیه 4 / مائده)(مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ): حیوانات شکاری که آموزش داده اید، سخن گفته شده است.

بنابراین تربیت اعم از انسان و حیوان است لیکن در این نوشتار موضوع ما تربیت انسان است.

4 - ابعاد تربیت که اشاره به توانایی و ساحت های تربیت در انسان دارد همچون تربیت روحی، بدنی، اجتماعی و...(1) ؛

5 - مقدمات و لوازم تربیت مثل مبانی، اهداف، عوامل، موانع، منابع تربیت و....

لازم به یادآوری است که اگر بخواهیم بر اساس دیدگاه قرآنی تربیت را باز تعریف کنیم، لازم است به اهداف، مبانی، عوامل، موانع، منابع، ابعاد تربیت در قرآن توجه کنیم. از این رو تربیت قرآنی از جهتی محدودتر از تعاریف فوق می شود چون شامل هرگونه تغییر نمی شود و از جهتی گسترده تر از تعاریف فوق می شود چون ساحت روح انسان و عوامل فرامادی (مثل خدا و فرشتگان و شیطان و...) را در قلمرو تربیت داخل می کند.