رساله آداب و سنن اسلامی و مناهی القرآن و النبیّ صلی الله علیه وآله وسلّم صفحه 77

فینزلها منزلتها بقلبٍ سلیم، لا یحبّ أن یأتی إلی أحدٍ إلّا ما یؤتی إلیه، إن رای سیئهً درأها بالحسنه، کاظم الغیظ، عافٍ عن الناس، والله یحبّ المحسنین.(1)

یعنی: تواضع درجاتی دارد و یکی از آن درجات این است که انسان خود را ارزش یابی کند و قدر و منزلت خویش را بشناسد، و با قلب سلیم و رضایت باطنی خود را در جای خویش قرار بدهد، و هر چه برای دیگران می پسندد برای خود نیز بپسندد، و اگر از کسی بدی دید، با خوبی خود او را اصلاح کند، خشم خود را فرو ببرد، و از مردم گذشت کند، چرا که خداوند نیکوکاران را دوست می دارد.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: چهار چیز نشانه تواضع است، 1- راضی بودن به پایین مجلس، 2- سلام کردن به هر مسلمان، 3- پرهیز از مراء و خصومت در برخورد با مردم گر چه صاحب حق باشد، 4- علاقه نداشتن به ستایش مردم نسبت به تقوا و پرهیزکاری او.(2)

آداب معاشرت در سفر

امیرالمؤمنین(علیه السلام) در وصیّت خود به محمّدبن حنفیّه فرمود:

مروّت مرد مسلمان در وطن: قرائت قرآن، و مجالست با علما، و دقت در فهم معارف اسلام، و محافظت بر نماز جماعت است، و امّا مروّت او در سفر؛ بذل زاد و توشه، و موافقت و سازگاری با همراهان و کثرت ذکر خداوند عزّوجلّ در همه ی حالات است.(3)

رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلّم) نیز فرمود: مروّت در وطن، تلاوت قرآن، و رفت و آمد در مساجد، و به دست آوردن برادران خالص و الهی می باشد، و مروّت در سفر، بذل زاد و حُسن خلق، و مزاح بدون معصیت است.(4)

1- - کافی، ج2/124.
2- - کافی، ج2/123.
3- - خصال، ج1/28، بحارالأنوار، ج76/266.
4- - خصال، ج1/157، بحارالأنوار، ج76/266.