- سخن ناشر 1
- 1- همنشین (خصوصیات همنشین در اسلام) 5
- اشاره 5
- رفیق واقعی 6
- تقسیم عمر 7
- کسب حلال 7
- پرهیز از بخل در مال 8
- هزینۀ صحیح مال 9
- هزینه نشدن مال در معصیت 10
- تقسیم عمر به چهار بخش 10
- حکایت خواجه نظام الملک با فارابی 11
- بیان عیوب، هدیه ای از طرف دوست 12
- ادامۀ حکایت نظام الملک با فارابی 13
- حکایتی از مؤلف 14
- پی نوشت ها 16
- اشاره 21
- 2- حسابرسی اعمال در قیامت (سؤالات حضرت حق در قیامت) 21
- حسابگر کریم 22
- ضایع نشدن عمل در قیامت 24
- برخورد کریمانۀ خدا با کفار در دنیا 25
- محبت خدا بر خلق 26
- جان دادن همام با شنیدن اوصاف متقین 28
- عفو حساب شدۀ روز قیامت 29
- حسابرسی سریع متقین در قیامت 31
- چهار حقیقت 32
- پی نوشت ها 34
- 3- هزینۀ عمر (چهار سؤال در قیامت) 38
- اشاره 38
- سؤال از عمر 39
- احتضار و درخواست عمر دوباره 40
- پاداش چند برابر 41
- عذاب، بعد از اتمام حجت 43
- الهامات درونی، حجت الهی 44
- عاقبت صرف عمر در حیوانیت 45
- عمر تباه شده برابر با آتش برزخ 46
- حسابرسی از عمر 47
- کَرم خدا در حسابرسی 49
- قدردانی نعمت دین 50
- پی نوشت ها 52
- 4- شکر و کفر(معنای شکر و کفر) 57
- اشاره 57
- ناسپاسی قوم سبأ 59
- هلاک اصحاب الفیل با سنگ ریزه 60
- لشگرکشی زیبای خدا 61
- ادامۀ داستان قوم سبأ 62
- ناسپاسی نعمت ها و درخواست بازگشت به دنیا 63
- پاسخ به شبهه ای دربارۀ علم خدا 63
- ادامۀ داستان قوم سبأ 64
- درخواست بازگشت اهل دوزخ 66
- رستگاری در انتظار مؤمنان 67
- پی نوشت ها 69
- اشاره 72
- 5- ارزش لحظات در دنیا (سؤال از عمر در قیامت) 72
- معنی طاعت 73
- عبادت با امور دنیایی 74
- کرم امیرالمؤمنین علیه السلام بر دشمنان 76
- خیرخواهی انبیا و ائمه علیهم السلام 76
- ادامه حکایت عبیدالله بن حرّ جعفی 79
- توجه به قدردانی از لحظه ها 81
- پایان عمر کافر و مؤمن 82
- پی نوشت ها 84
- اشاره 88
- 6- ارزش عمر (اغتنام فرصت عمر ) 88
- موعظۀ پیامبر به ابوذر 89
- گذرایی فرصت جوانی 90
- تشبیه عمر به مرکبی پرسرعت 91
- آخرین لحظات عمر مرحوم آیت الله میلانی 92
- علامۀ طباطبایی رحمه الله در حال احتضار 94
- بالاترین لذت در لحظۀ مرگ 95
- لحظات آخر مرحوم آیت الله خوانساری رحمه الله 95
- آخرین لحظات عمر مؤمن 96
- پی نوشت ها 98
- اشاره 100
- 7- بهار جوانی (بهره از شب و روز) 100
- اهمیت شب در قرآن 102
- رفع حجاب ها با ایمان و تقوای مستمر 103
- دیدن حقایق در عالم خواب و بیداری 105
- دوری از مدعیان دروغین 106
- اختصاص شب معراج به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 107
- دو نکتۀ اساسی در کلام رسول اللّه صلی الله علیه و آله 108
- گرفتن غنایم از شب و روز 110
- پی نوشت ها 112
- 8- نعمت بی بدیل (شناخت لحظات عمر) 115
- اشاره 115
- درس گرفتن از ویرانه ها 117
- ارزش کلام ائمه علیهم السلام 118
- علامت روبرگرداندن خدا از بنده 118
- علامت روکردن خدا بر بنده 120
- هم نشینی با انبیا با توجه به خدا 121
- معنای دقیق اتلاف عمر 122
- ارتداد، حاصل یک لحظه غفلت 123
- اهمیت عمر، قبل از چهل سالگی 123
- نقش رفیق بد در عاقبت به شرّی 125
- پی نوشت ها 127
- 9- شکر نعمت عمر (عمر، بزرگترین نعمت خداوند) 131
- اشاره 131
- شکرگزاری با اعمال مثبت 133
- انجام عمل مثبت در حد توان 133
- شکرگزاری با خدمت به خلق و مخلوقات 135
- انزجار خدا از فتنه گری 136
- اغتنام فرصت جوانی برای شکرگزاری 137
- برتری ارزش عمر بر سایر نعمت ها 138
- عبادت خدا و خدمت به خلق خدا 139
- بازگشت به اصل خویش 139
- ارزش کمّی کار مثبت 141
- پی نوشت ها 143
- اشاره 147
- 10- تجارت لحظه ها (بهرۀ دایمی از فرصت عمر) 147
- تواضع در قبال حق 149
- هدایت خلق، تجارت پرسود 151
- اتمام حجت خدا توسط بندگان خاص 153
- عذر بیهودۀ اهل گناه 154
- وعدۀ حق به مهاجرین الی الله 156
- غارتگران سرمایۀ عمر 157
- پی نوشت ها 160
- 11- منفعت و خسران (دو مسیر هزینۀ عمر) 162
- اشاره 162
- عظمت سورۀ عصر 163
- تفسیری اجمالی از سورۀ عصر 164
- همت در هزینۀ عمر 165
- حرکت مثبت موجودات عالم 166
- انسان، تنها خسران گر عالم 167
- تفاوت «ضرر» و «خسران» 168
- زندگی در خسارت، بدتر از حیوانیت 169
- دنیا و آخرت آباد 171
- تاجران پرسود 172
- پی نوشت ها 173
- 12- توشۀ معرفت (پیمودن راه عمر همراه با معرفت) 176
- اشاره 176
- عصر ظهور، عصر معرفت 178
- تشبیه زندگی دنیایی به آب 179
- هزینه عمر در باطل 179
- ترسیم شکل ظاهری دنیا 180
- حکایت گرگان و کرمان 181
- حکایت ابوسعید ابوالخیر 181
- ادامۀ توضیح آیات شریفه 182
- بهشتیان و دوزخیان 184
- پی نوشت ها 187
- 13- معرفت برای تجارت (هزینۀ عمر با آگاهی و معرفت) 189
- اشاره 189
- عبادت با نگاه کردن به عالم 191
- ارزش و جایگاه عالم 192
- ارزش طالبان علم 193
- آزادگان سرافراز کربلا 194
- ارزش فراگرفتن علم و دانش 196
- آزادی حقیقی، آزادگان واقعی 196
- شکایت شاگرد امام صادق علیه السلام از فقر 198
- پی نوشت ها 200
- اشاره 202
- 14- تجارت پرسود ابدی (تجارت حکیمانۀ نظام زندگی) 202
- مراتب حکیمانه برای علاقه مندان به سعادت 204
- تدبر در طبیعت 205
- تدبّر، راه جلوگیری از خسران 205
- تربیت رحیمانه خدا نسبت به بندگان 207
- جلوۀ تربیتی خدا در عالم حیوانات 207
- اختیاری بودن سعادت و شقاوت 208
- دریافت عجیب سهم امام 208
- خواستن، شرط دریافت سود ابدی 209
- نمونه ای از معاملۀ پر سود 211
- پی نوشت ها 214
- 15- نگاه رحیمیت (رعایت نظامی خاص در تجارت ابدی) 216
- اشاره 216
- نگاه رحیمیّۀ حق و تبدیل انسان به شجرۀ طیّبه 218
- ثمرۀ قبول نگاه ربوبی حضرت حق 220
- عشق، اساس خلقت انسان 221
- شناخت سه حقیقت؛ خدا، قرآن و پیامبر صلی الله علیه و آله 222
- شناخت پیامبر صلی الله علیه و آله از طریق امیرالمؤمنین علیه السلام 224
- لزوم اهتمام به معرفت یابی 224
- خروج از ظلمت به سوی نور 225
- پی نوشت ها 227
- 16- تجارت دایمی (تشریح نظام خاص برای هزینه نمودن عمر) 230
- اشاره 230
- کبر، عامل سقوط انسان 232
- اتصال به حق با بصیرت 233
- نسنجیدن اعمال جهنمیان در قیامت 234
- جهل از دیدگاه فلاسفه 235
- اتصال همه جانبه به پروردگار 236
- رعایت جوانمردی در جنگ 238
- مراحل نظام حرکت به سوی تجارت ابدی 238
- اتصال حضرت ابراهیم علیه السلام به حقیقت 239
- اتصال حقیقی امیرالمؤمنین علیه السلام به حضرت حق 240
- پی نوشت ها 242
- اشاره 246
- 17- عقل و یقین (طی مراحل نظام خاص آخرتی) 246
- سرمایه یقین به حقیقت 247
- پیامبر صلی الله علیه و آله در قلۀ یقین 248
- خلقت عقل بر پایۀ قبول حق 249
- عدم یقین، نتیجۀ دوری از عقل 251
- حکایتی از مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 252
- دیدن چهره های الهی 253
- دنبالۀ حکایت ملاقات میرزا جوادآقا 254
- رشد انسان، خواستۀ پروردگار 255
- پی نوشت ها 257
- 18- اتصال به رحمت الهی (نگاه رحمت خدا بر بندگان) 260
- اشاره 260
- انسان، زمینه ساز ضرر 261
- تدبّر در آثار رحمت حضرت حق 263
- شناخت خداوند با مطالعۀ سه پرونده 264
- نمونه هایی از آثار پروردگار 265
- نگاه رحیمیّۀ حق در پرورش انسان 266
- وسایل پرورش روح 267
- عزّت، ثمرۀ اتصال به پروردگار 268
- اتصال کامل پیامبر صلی الله علیه و آله به پروردگار 269
- ارزش غلام سیاه کربلا 269
- نشانه های کافران و بریدگان از خدا 270
- پی نوشت ها 272
- 19- عمر، بزرگترین نعمت (الگوی مناسب هزینۀ عمر) 275
- اشاره 275
- معرفی الگوهای قرآنی 277
- ویژگی های ابوذر 278
- ابوذر، الگویی برای هزینۀ صحیح عمر 278
- ارزش کیفیّت عمل 280
- کبر، دلیل انکار حق 281
- پند گرفتن در حرکت توحیدی 281
- اندیشه در خلقت موجودات 283
- اندیشه در وجود پیامبر صلی الله علیه و آله 283
- اندیشه در نفس 284
- رؤیت جمال الهی در آیینۀ طبیعت 285
- تفکّر، تمییز دهندۀ انسان از حیوان 286
- پی نوشت ها 288
- اشاره 292
- 20- تعقّل برای هزینۀ عمر (اهل اندیشه از دیدگاه اسلام) 292
- نشانه های اهل تعقّل 294
- عقل و اندیشه، نجات دهندۀ کشیش مسیحی 295
- جنگ فرهنگی یزیدیان و عاشورائیان 296
- نشانۀ دوم اهل تعقّل 297
- دو مدال افتخار اهل تعقّل 298
- زراعت و تجارت اهل تعقّل 299
- رشد و نمو کشت زارع 301
- اهل تعقل و هزینۀ صحیح سرمایۀ عمر 302
- پی نوشت ها 304
- اشاره 306
- 21- ارزش خرد و جایگاه خردمند (چهرۀ خردمندان در قرآن) 306
- یاری دهندگان عقل و فقر جهل 308
- عدم پذیرش عذر جاهل در قیامت 309
- عقل مسموع و اثرات آن 310
- یکی بودن خیر با حجر بن عدی 312
- در امان ماندن اهل خیر از ضلالت 313
- کسب رحمت در تجارت خانۀ دنیا 314
- پی نوشت ها 317
- اشاره 320
- 22-دعوت به تجارت پرسود 320
- بیماری مهلک استغنای از حق 321
- علت نپذیرفتن دعوت حق 322
- لبیک دعوت حق از سوی خاشعان 323
- دعوت حق در نهایت محبّت 324
- مؤمنان، دعوت شدگان الهی 325
- تکبر حزب شیطان در مقابل دعوت حق 325
- ادامۀ شرح آیۀ شریفه 326
- تفقّه در دین، مقدمۀ تجارت 327
- نجات از عذاب، سود پذیرش دعوت 329
- مراحل تجارت 330
- باطن تجارت 331
- ظاهر تجارت، مجاهدت با مال و جان 333
- پی نوشت ها 334
- 23- تجارت با خدا (تجارت خانه، تاجر و سرمایه) 336
- اشاره 336
- دیدگاه قرآن درباره زندگی پاک 338
- امنیّت کشتی تجارت توسط حضرت حق 338
- دروغ در ذکر «لا اله الا اللّه» 340
- مصداق عینی «نُورَ اللّهِ » 341
- خطرات زنان 343
- دفاع خدا از اولیای خود 343
- لزوم ورود به حریم دفاع خدا 345
- معنای حیات طیبه 345
- پی نوشت ها 347
- 24- تاجران مؤمن (برندگان و بازندگان تجارت آخرتی) 350
- اشاره 350
- مخلَصین، تاجران پرمنفعت 352
- مخلصین و جبران لغزش احتمالی 352
- آیه الله العظمی بروجردی و جبران زیان احتمالی 353
- زیباترین نوع هزینۀ عمر 356
- علاقۀ شدید مؤمنان به پروردگار 356
- منبر تربیتی ملا عباس تربتی 357
- تاجر حقیقی مؤمن واقعی 358
- جوان به ظاهر عاشق 359
- کاسب فاسد و زن پاک دامن 359
- مراحل بعدی تجارت 361
- پی نوشت ها 362
- 25- معرفت خداوند (شناخت دعوت کنندۀ به تجارت ابدی) 364
- اشاره 364
- شناخت حق از کلام مخلَصین 366
- معرفت، ملاک پاداش اعمال 367
- تسلیم، نتیجه شناخت دعوت کننده 368
- درخواست معرفت از پروردگار 369
- ارزش مال در کنار معرفت 370
- دعوت کننده چه کسی است ؟ 371
- دعای یکی از راه های معرفت حق 372
- پی نوشت ها 376
- اشاره 379
- 26- هزینۀ عمر در راه مثبت یا منفی (تمثیل پروردگار در چگونگی صرف عمر) 379
- ثمرۀ هزینۀ عمر مطابق با خواسته های الهی 381
- قلب پاک و دل بیمار 381
- درمان قلوب بیمار با قرآن 382
- دل پاک حاج شیخ عبدالکریم حایری 383
- شب بیداری مردان خدا 385
- آسیه، الگوی زنان و مردان تا قیامت 386
- تشبیه قلب به سگ 386
- تشبیه انسان به نبات 387
- تشبیه انسان غافل به حیوان 387
- تشبیه انسان غافل به شیطان 388
- ارزش حقیقی مؤمن نزد خدا 389
- پی نوشت ها 391
1- عصر (103):1؛ «سوگند به عصر [ظهور پیامبر اسلام].»
است، در طول سال، اذان ظهر تا اذان مغرب آن حدود شش ساعت است، یعنی در آنجا مقدار شب و روز خیلی تفاوتی ندارد. برعکس، کشور ما در منطقۀ معتدل شمالی است و مقدار ساعات روز و شب ما در چهار فصل فرق می کند. اما روز و شبِ مکه نسبتاً مساوی است.
فقط حساب کنید که پروردگار عالم، به قطعۀ زمانی شش ساعته قسم خورده، مگر این قطعۀ از زمان چقدر ارزش داشته است؟ با همین شش ساعت، چه قدم ها، کارها و برنامه های مثبتی می شود انجام داد.
شش ساعت مطالعه، نوشتن، هنر، کار، خدمت، عبادت به معنای جامع کلمه. آدمی که هشتاد سال عمر می کند، هشتاد را در سیصد و شصت و پنج شبانه روز ضرب کنید، بعد ضرب در شش ساعت بعد از ظهر کنید، ببینید حدود صد و هفتاد و پنج هزار ساعت می شود که چه زمان گسترده ای است و در این مدت، چقدر کار می توان انجام داد؟
این که پروردگار عالم به این قطعه از زمان قسم می خورد، فقط می خواهد نشان بدهد که زمان، گر چه کم، نزد من ارزش دارد و این مایۀ با ارزش را من به شما عنایت کرده ام. شما این مایۀ با ارزش را برای طرح من هزینه کنید تا همان تجارتی که خدا در قرآن مجید فرموده است، بشود.
همت در هزینۀ عمر
یکی از بزرگترین علمای شیعه، مرحوم صاحب جواهر(1) است که این کتاب فقهی عظیم را از سنّ بیست سالگی شروع به نوشتن کرد و در سنّ هفتاد سالگی آن را تمام کرد، چون خیلی مفصل، اجتهادی و کاربردی است.
روزی قلم در دستش، در حال نوشتن بود، با گریه به محضر مبارک ایشان آمدند و عرض کردند: فرزند جوان بیست سالۀ شما، امروز سحر از دنیا رفت. اشک