همسران ثقلینی (کتاب الله و عترتی) صفحه 109

می کنند و او برای تأمین خواسته های آنان، به هر کاری دست می زند و هلاک می شود؛ یسخرانه بالفقر فیرکب مراکب السوء فیهلک»(1)

گذشت از خطای دیگران

بعضی از مهاجران، به همسران و فرزندان خود می گفتند: «بر خلاف ممانعت شما، ما هجرت می کنیم. اما اگر شما پشیمان شدید و هجرت کردید، ما در مدینه شما را تحویل نخواهیم گرفت.» در ادامه آیه می فرماید: «اگر چه آنان در مکه مانع هجرت شما بودند، ولی اکنون که به شما ملحق شده اند، گذشتۀ آنان را ببخشید و سرزنش نکنید.»

مشابه آن، آیه ای است که می فرماید: «وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ؛ ببخشید و سرزنش نکنید. آیا دوست ندارید که خدا شما را ببخشد؟ خداوند بخشنده و مهربان است.»(2)

یعنی اگر ما دیگران را بخشیدیم، خدا نیز ما را می بخشد.

گر چه عفو کردن و سرزنش نکردن مهم است، ولی به کلی نادیده گرفتن خطا مهم تر است؛ لذا کلمه «تَغْفِرُوا» بعد از آن دو آمده که نشان دهندۀ مرحله بالاتری از عفو و صفح است. در پایان آیه نیز خداوند با «غَفُورٌ» توصیف شده تا بر این معنا تاکید بیشتری شود.

برای رهبری امت نیز خداوند به پیامبرش دستور می دهد: «فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ»؛(3) یعنی علاوه بر گذشت و صرف نظر کردن از لغزش ها، لازم است با مردم مشورت کنی و برایشان شخصیت قائل شوی.

1- . تفسیر نور، ج 10، ص 87
2- . سوره نور، آیه 22
3- . سوره آل عمران، آیه 159