همسران ثقلینی (کتاب الله و عترتی) صفحه 61

* قال جبرئیل یا رسول الله حدثنی ما الإحسان قال الإحسان أن تعمل لله کأنک تراه فإن لم یکن تراه فإنه یراک؛ جبرئیل به پیامبر گفت: «درباره احسان برایم بگو.» فرمود: «احسان آن است که برای خدا کار کنی؛ گویی که خدا را می بینی. و اگر تو خدا را نمی بینی، او تو را می بیند.»(1)

چند نکته

نکته یکم

از بررسی معنای لغوی و روایی احسان و قرار گرفتن واژه احسان در کنار توحید، برداشت می شود که احسان، عمل نیکو و زیبا و شایسته ای است که برای خدا و بدون هیچ چشم داشت و منتی انجام گیرد. عملی که فرد انجام می دهد و قصد منت یا اعاده یا هر نیتی غیر از خد دارد، احسان نسیت.

نکته دوم

از حدیث ذکر شده دربارۀ گفتگوی پیامبر و جبرئیل، به نکتۀ ظریفی پی می بریم:

اگر فردی نه تنها آدم خوبی نیست، بلکه به ما ستم کرده است و برای احسان به او، انگیزه نداریم و دست و دل ما برای احسان به او پیش نمی رود، به این نکته توجه کنیم که خدا ما را می بیند. آیا ما بنده خوبی برای خداوند بوده ایم و همه اوامر او را موبه مو انجام داده ایم و از منکرات چشم پوشیده ایم؟ مسلما همه ما به نحوی در بندگی کم گذاشته ایم؛ اما خداوند در احسان به ما کم کاری نکرده است. همین، انگیزه ای می شود تا ما نیز به آن شخص احسان کنیم؛ چرا که خدا ما را می بیند. ما با این کار، سه مطلب را به خداوند عرضه می داریم:

1. خدایا چون تو به بندۀ خطاکاری چون من احسان کردی، پس من هم به این بنده ات که به من جفا کرده، احسان می کنم؛