در ساحل سپیده اخلاص صفحه 143

آن مال داشته باشد، اینها همه از الطاف جلیه خداست و قرآن هم امر میکند که از خدا بخواهیم. در قنوت بخواهیم که «برنا اتنا فی الدنیا حسنه وفی الآخره حسنه»؛ در نماز شبمان بخوانیم «ربنا هب لنا من أزواجنا و ذریاتنا قره أعین»؛ لذا داعی اگر این دنیا باشد، خوب است. اما مرتبه اول است، منزل اول است.

منزل دوم و سوم: خوف و رجاء

یک مقدار بالاتر، منزل دوم و سوم، منزل خوف و رجاء است. انسان به خاطر این که مورد غضب خدا واقع نشود، انسان برای این که در جهنمی که تجلی قهر خداست، نباشد و رابطه با خدا داشته باشد، از گناه اجتناب بکند. قرآن این را هم می خواهد. لذا می بینید که صفحه ای در قرآن نیست مگر این که در آن تخویف شده است. مگر این که این خوف را در دلها زنده می کند.

, انسان عبادت کند برای این که در دنیا و آخرت مورد لطف خدا باشد و خدا از او راضی باشد. به قول قرآن: «لِمِثْلِ هَذا فَلْیَعْمَلِ الْعَامِلُونَ»(1) ؛ نماز شب می خواند برای این که بهشت برود و در آنجا مورد لطف خدا باشد و به او خطاب «سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ»(2) بشود. خدا به او سلام کند. خدا برای او نامه بنویسد «من الحی الذی لایموت إلی الحی الذی لایموت».

این مرتبه دوم و سوم هم خوب است. پیمودن این سه راه خیلی مشکل نیست؛ برای این که عموم مردم، انگیزه عبادات، روابط و تونسلهایشان یا قسم اول است یا دوم یا سوم یا هر سه. کسی که بخواهد به جایی برسد و اهل دل او را قبول داشته باشند، باید لااقل در مرتبه چهارم انگیزه باشد. روش خواص، روش اهل دل، روش پیامبرها برای خواص، غیر از اینهاست.