در ساحل سپیده اخلاص صفحه 66

باید توجه داشته باشیم که گناهکاریم. همه ما باید توجه داشته باشیم که در مقابل خدا، در مقابل نعمتهای پروردگار، در مقابل آن رأفتها و عنایتها از طرف خدا ماپوچیم، هیچیم. ما باید توجه داشته باشیم که حتی انبیا باید به فضل خدا و کرم او به بهشت بروند. همه ما باید توجه داشته باشیم که اگر نعمت در این دنیاست، فضل خداست نه عدل خدا. اگر هم بهشت است، فضل خداست نه عدل خدا. اگر هم رسیدن به مقام القاست، فضل خداست نه عدل خدا. اگر بخواهند با عدالت رفتار کنند، هیچ کس استحقاق بهشت را نخواهد داشت: «وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَی مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَنْ یَشَاءُ».(1)

. توبه گاهی توبه حیثی است. خوب است اما فایده زیادی ندارد. نظیر تقوای حیثی است؛ مثلا کسی مقید به نماز اول وقت است، مقید به روزه است، مقید به فروع دین است، اما چشم چران است دروغگوست، غیبت می کند. به این میگوییم تقوای حیثی؛ یعنی از نظر فروع دین، از نظر نماز و روزه و خمس و زکات و حج، تقوا دارد. این خوب است، اما کاربرد ندارد. آن که انسان را به قول قرآن، ولی خدا میکند، تقوای مطلق است. آن که انسان را ولی خدا می کند، تقوای استمراری است، تقوای مدام و مطلق انسان را به اینجا می رساند: «أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ»(2)

: توبه ای که بحث ماست، توبه مطلق است، توبه مدام است، نه توبه حیثی، نه توبه موقت. گاهی؛ در وقت گرفتاریها، شب نوزدهم، شب بیست و یکم یا شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، توبه ای میکند؛ به این میگوییم توبه موقت. این گونه توبه تأثیر ندارد یا تأثیرش کم است و اصلا بحث ما هم نیست. این طور توبه نمی تواند مقدمه برای سیر و سلوک بشود. نمی تواند مقدمه برای رفتن به سوی خدا بشود، اما خوب است. شاید هم به واسطه همان توبه بتواند حوائج خودش را بگیرد. گاهی هم آدم تارک الصلوه، آدم