در ساحل سپیده اخلاص صفحه 78

که در اواسط دعای عرفه (1) میگویند: خدایا کسی که تو را پیدا کرد، چه پیدا نکرده است؟ و کسی که تو را گم کرد، چه پیدا کرده است؟(2) یعنی خدایا اگر بندهای تو را نداشته باشد - ولو عالم را داشته باشد. هیچ ندارد، پوچ است. اما اگر تو را داشته باشد، اگر تو را پیدا کند - ولو از نظر دنیا هیچ نداشته باشد . همه چیز دارد. و خوشا به حال آن افرادی که خدا را پیدا کردند و همه چیز دارند. خوشا به حال آن افرادی که خدا را پیدا کردند و دیگر غم و غصه، دلهره، اضطراب خاطر و نگرانی ندارند.

شرایط توبه

الف - رفع مانع

معلوم است که تا مانع در کار باشد، نمیشود حرکت کرد. در این باره راجع به توبه و رفع مانع بحث کردیم و گفتیم که گناه مانع این راه است. گناه - ولو کوچک - برای این راه ست بزرگی است. لذا شرط اول توبه بود.

ب - توجه

شرط دوم، یقظه بود؛ یعنی تنبه و آگاهی انسان اگر تنته و آگاهی نداشته باشد که برای چه آمده و کجا میخواهد برود، معلوم است که این حال غفلت، او را بیچاره می کند. تنبه می خواهد. بیداری می خواهد. این به منزله اقتضاست. و تا این اقتضا نباشد - ولو این که