آفتاب پرهیزگاری صفحه 28

1- کتاب مثنوی، تصحیح رمضانی، ج2، ص69، س 18.

2- اسراء /44 «و موجودی نیست، جز آنکه ذکرش تسبیح و ستایش حضرت اوست و لیکن شما آنها را نمی فهمید».

3- مجلسی، بحارالأنوار، ج 70، ص159، روایت 17، باب 52.

که گوش و چشم و اعضا و جوارحی که بین ما و همه حیوانها مشترک است، فزون بر این بعد جسمانی، بعد روحانی او باید زنده باشد. باید چشم دل، گوش دل، فهم دل داشته باشد، به عبارت دیگر، باید انسان از آن مرتبه حیوانی به مرتبه انسانی برسد. دست کم اگر به مرتبه روحانی، به مرتبه ملکوتی، به مرتبه جبروتی نرسد، دست کم از مرتبه حیوانی باید بالاتر برود. اگر یک انسان، در مرتبه حیوانی بماند، قرآن به او می گوید: ( یأکلون کما تأکل الأنعام ) (1) این معنایش چیست؟ قرآن شریف، بالاتر از این میگوید: آن افرادی که نتوانستند، از مرتبه مادیت بالا بروند و در مرتبه مادیت ماندند، قرآن می فرماید: ( و لقد ذرأنا لجهنم کثیرا من الجن والإنس لهم قلوب لایفقهون بها و لهم اعین لایبصرون بها و لهم ءاذان لا یسمعون بها أولئک کالأنعام بل هم أضل أولئک هم الغافلون ) (2) .

آنهایی که از مراتب و منازلی، که برای انسان هست، غفلت دارند، در آن مرتبه مادیت مانده اند. قرآن می فرماید، آنها معمولا جهنمی هستند. اینها کیانند؟ آن کسانی که چشم دل ندارند. ولی چشم حیوانی دارند. آنها که گوش دل ندارند، گرچه گوش حیوانی دارند، آنها دل حقیقت بین ندارند. دل حیوانی که هست، برای مادیت خوب فهم و شعور دارد. بعد می فرماید، اینهایی که گوش و چشم و دل انسانی ندارند: ( أولئک کالأنعام بل هم أضل ) از حیوان پست ترند، به قول آن مرد بزرگ که فرموده بود: اگر قرآن نگفته بود ( بل هم أضل ) من دق میکردم.

5- دانای بیکردار چون حیوان باربردار

( مثل الذین حملوا التوراه ثم لم یخلوها کمثل الحمار یحمل أسفارأ ) (3) .».