اخلاق محسنی صفحه 81

رفت و به زودی بیرون آمد خندان، و قدحی مالامال از آب انار آورده به دست بهرام داد و گفت: ای سوار! عجیب حالتی است که پادشاه ما آن نیت ظلم را تغییر داد و فی الحال اثر برکت ظاهر گشت، از یک انار این همه آب حاصل شد. بهرام صورت حال را با پیر در میان نهاد و قصّه ی نیت خود و تغییر آن را باز گفت و این سخن از آن ملک دولتمند(1) بر صفحه ی روزگار یادگار ماند: تا سلاطین از این سخن پندپذیر شوند و نیت بر صلاح حال رعیت مقصور(2) دارند. شعر:

هر شاه که او نیت خود راست کند یابد ز خدا هر آن چه درخواست کند

عدل خوب ترین فضیلت و ظلم زشت ترین، رذیلت است

حکماء فرموده اند که: عدل، خوب ترین فضیلتی است و ظلم، زشت ترین رذیلتی. و نتیجه ی عدل، بقای ملک و وسعت مملکت است و معموری خزاین و آبادانی قراء و مداین، و ثمره ی ظلم، زوال مملکت است و خرابی ممالک. در وصایای هوشنگ بن سیامک(3) مذکور است که پسر خود را گفت: ای پسر! باید که آیت ظلم را مطموس(4) و رایت جور را منکوس(5) داری و از ناوک(6) آه مظلومان ستمدیده و ناله ی زار محرومان محنت کشیده به پرهیزی که بزرگان گفته اند: بیت:

آن چه یک پیرزن کند به سحر نکند صد هزار تیر و تبر

1- (1) دولتمند، سعادتمند، بختیار، ثروتمند.
2- (2) مقصور: منحصر.
3- (3) پیشدادی و نوه کیومرث، اول پادشاه پیشدادی است.
4- (4) ناپدید.
5- (5) منکوس: سرنگون، واژگون.
6- (6) ناوک: تیر.