درآمدی بر نبوت و شخصیت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم: علمی،اعتقادی،تاریخی،اخلاقی و تربیتی صفحه 228

مرتکب حرام شده است؛ یعنی حرام شرعی انجام داده است، بلکه ممکن است بگوییم ترک اولی بوده است و یا بگوییم پیغمبر اکرم مرتکب مکروهی شده است، بلکه ممکن است گفته شود اینها مکروهی هم نبوده است. بیان این مطلب احتیاج مقدمه ای دارد و آن این است که ممکن است ذنب در یک جامعه ای نسبت به قانون الهی تصور شود. مانند اینکه چیزی ازنظر قانونی حرام باشد شرعا و یا ممنوع باشد قانوناً وکسانی که این گناه را مرتکب می شوند ممکن است در دنیا مجازاتهائی داشته باشند و اگر در دنیا مجازات نداشته باشد در آخرت حتماً مجازات دارد، ولی گاهی ممکن است کلمه ذنب بر چیزی به اعتبار معنوی و مافوق قانون اطلاق شود.

بیان کلام علامه طباطبائی رحمه الله

مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان بیان می فرماید: ذنب سه گونه است(1)

یک ذنب قانونی؛ مثلاً قانونی وضع می شود که مخالفتش حرام است.

دوم ذنب اخلاقی و آن این است که انسان اعمالی مرتکب شود که با مکارم اخلاق منافات دارد ولو شرعاً حرام نباشد، ولی یک سلسله آثار نامطلوبی دارد که در روح انسان اثر می گذارد.

سوم ذنبی است به نام ذنب در مقام محبت که تابع قانون نیست و موجب رذیلت اخلاقی هم نمی شود، ولی در مقام محبت یک لازمی دارد که مقتضی ضد آن مقام است و اقتضای محبّت این است که نسبت به محبوب کمال انقیاد و تسلیم داشته باشد و آن این است که تمام توجهش به محبوب باشد و درهیچ حالی از او غفلت نکند و همتش این باشد که ببیند محبوب هرچه می خواهد آن را انجام دهد و اصلا توجهش به غیرمحبوب نباشد.